GDYŃSKI ATLAS LOKALI ROZRYWKOWYCH - CZĘŚĆ 3 - WOKÓŁ ŚRÓDMIEŚCIA (REDŁOWO, ŚW. JAN, KAMIENNA GÓRA, DZIAŁKI LEŚNE, PORT)

Trzecia część atlasu prezentuje dzielnice otaczające centrum miasta. W tekście opisano historyczne i współczesne lokale rozrywkowe Redłowa, Św. Jana, Działek Leśnych, Kamiennej Góry oraz funkcjonujące przy porcie. 

GDYŃSKI ATLAS LOKALI ROZRYWKOWYCH – CZĘŚĆ 2 – ZACHODNIO-CENTRALNA GDYNIA (WITOMINO, CHWARZNO, WICZLINO)

 

Druga część atlasu skupia się na wysoko położonych dzielnicach w centralnej i zachodniej części miasta. W tekście opisano lokale rozrywkowe Witomina, Chwarzna i Wiczlina funkcjonujące dawniej i dzisiaj.

NAJSTARSZE LOKALE GASTRONOMICZNE GDYNI

Są takie lokale, które niezależnie od przemijającej mody, cieszą się stałym zainteresowaniem od wielu lat. Niektóre z nich wciąż są prowadzone przez tych samych właścicieli lub ich potomków, inne zmieniają własność, ale nadal kontynuowana jest w nich tradycja poprzedników. Takich miejsc jest w Gdyni kilkadziesiąt, a najstarszy gdyński lokal działa nieprzerwanie od 78 lat. Niestety z roku na rok takich miejsc ubywa. W niniejszym opracowaniu zestawiono listę najstarszych restauracji, barów, kawiarni, cukierni wciąż działających w Gdyni.

GDYŃSKI ATLAS LOKALI ROZRYWKOWYCH – CZĘŚĆ 1 - POŁUDNIOWA GDYNIA (ORŁOWO, MAŁY KACK, WIELKI KACK, KARWINY, DĄBROWA I DĄBRÓWKA, KACZE BUKI)

Niniejszy atlas lokali rozrywkowych jest próbą spisania wszystkich tego typu miejsc, które funkcjonowały w Gdyni na przestrzeni lat. Swym zasięgiem atlas obejmuje zarówno lokale historyczne jak i współczesne. Za lokal rozrywkowy rozumie się lokal wyposażony w bar, w którym opcjonalnie znaleźć się mogą rozrywki barowe (takie jak np. bilard) czy też rozrywki taneczne (dancingi, dyskoteki, koncerty, dawniej szafy grające). W klasyfikacji pomięto jednak typowe restauracje ze względu na inny charakter działalności (chyba, że funkcje rozrywkowe mają tam istotne znaczenie). W pierwszej części atlasu skupiono się na południowej Gdyni.    

AUTOMATY W GDYNI

Niniejszy artykuł prezentuje miejsca na terenie Gdyni, w których znajdują się automaty rozrywkowe wraz z ich opisem. Mieszczą się one głównie w centrach handlowych i w strefach turystycznych. Zestawiono tu takie urządzenia jak: automaty zabawkowe dla dzieci, automaty z kulkami, różnego rodzaju gry zręcznościowe i video oraz mierniki sił. 

GDYŃSKI SPORT LIGOWY (CZĘŚĆ 2)

W drugiej części artykułu uwaga została skupiona na najpopularniejszej dyscyplinie sportowej w Polsce, czyli na piłce nożnej. Na przestrzeni lat istniało w Gdyni wiele klubów sportowych, które prowadziły drużyny piłkarskie występujące na różnych szczeblach rozgrywek ligowych. Część z nich działa do dzisiaj, inne odeszły już do historii. Niniejszy artykuł ma za zadanie zaprezentować gdyńskie kluby piłki nożnej uczestniczące w oficjalnych rozgrywkach ligowych na przestrzeni ostatnich 90 lat.  Opracowanie nie obejmuje drużyn uczestniczących w amatorskich rozgrywkach organizowanych poza Polskim Związkiem Piłki Nożnej. Prezentowane zestawienie jest zapewne niepełne gdyż dane archiwalnych sezonów nie są w pełni dostępne. Materiał do stworzenia tego artykułu pochodzi z wielu źródeł takich jak archiwalne artykuły, materiały klubów, czy literatura przedmiotu.

GDYŃSKI SPORT LIGOWY (CZĘŚĆ 1)

Na przestrzeni lat istniało w Gdyni wiele klubów sportowych, które prowadziły drużyny w rozgrywkach ligowych w różnych zespołowych dyscyplinach sportowych. Część z nich działa do dzisiaj, inne odeszły już do historii. Niniejszy artykuł ma za zadanie zaprezentować gdyńskie kluby uczestniczące w oficjalnych rozgrywkach ligowych gier zespołowych od początku organizacji lig aż do sezonu aktualnego na wszystkich poziomach ligowych. Opracowanie nie obejmuje drużyn uczestniczących w amatorskich rozgrywkach organizowanych poza oficjalnymi związkami sportowymi. Prezentowane zestawienie jest niepełne, brak istniejących należytych opracowań tego tematu i monografii nieistniejących już klubów nie pozwala na całkowite wyczerpanie tematu. Materiał do stworzenia tego artykułu został „wyłuskany” z wielu źródeł takich jak archiwalne artykuły, materiały związków sportowych, materiały klubów (również tych spoza Gdyni), czy pojedynczych pozycji literatury. W pierwszej części artykułu skupiono się na dyscyplinach takich jak: koszykówka, siatkówka, piłka ręczna, rugby, a także na dyscyplinach niszowych. Ze względu na wyjątkowo obszerny materiał dotyczący klubów piłki nożnej, drużyny reprezentujące tą dyscyplinę zostaną zaprezentowane w drugiej części artykułu.

TANECZNA GDYNIA

 

Taniec to jedna z najpopularniejszych nocnych rozrywek znany od zarania dziejów. Pełni nie tylko funkcje rozrywkowe, ale również towarzyskie i matrymonialne oraz obrzędowe. Swego czasu lista gdyńskich lokali zapewniających tą formę spędzania wolnego czasu była dość rozbudowana. Obecnie jest już skromniejsza, mimo to nadal w Gdyni znajduje się pewna liczba lokali z dyskotekami, dansingami, czy koncertami skierowanymi do różnych grup wiekowych i fanów różnych gatunków muzycznych. W niniejszym artykule opisano wszystkie gdyńskie lokale, w których odbywają się imprezy taneczne. Zestawienie obejmuje miejsca organizujące dansingi, dyskoteki, koncerty oraz bale okolicznościowe.

ROZRYWKOWE ŚRÓDMIEŚCIE

Współcześnie życie towarzyskie Gdyni toczy się przede wszystkim w centrum miasta. Koncentruje się tu zdecydowana większość klubów, barów, tawern, karczm, restauracji, kawiarni. W ostatnich latach nowe nocne lokale wyrastały jak grzyby po deszczu, obecnie możemy zaobserwować bardzo dużą ich ilość. Z drugiej strony występuje problem małej liczby klubów i dyskotek, czyli miejsc gdzie można potańczyć. Wynika to przede wszystkim z braku odpowiednich lokali pod taką działalność. W mieście portowym dziwić może też brak obecnie jakichkolwiek lokali ze striptizem. Istniejące knajpy są bardzo różnorodne i nakierowane na różnych odbiorców. Wiele z nich oferuje rozrywki dodatkowe takie jak gry barowe, planszowe, karaoke, quizy, muzykę na żywo itd. Większość lokali koncentruje się w północnej (dolnej) części centrum w okolicach ulic: Świętojańska, 10 Lutego, Starowiejska, Skwer Kościuszki oraz w części nadmorskiej (bulwar, plaża, Molo Południowe). W niniejszym artykule przedstawiono wszystkie lokale śródmieścia posiadające koncesję na sprzedaż alkoholu. Przygotowano dwa zestawienia. Pierwsze ze względu na charakter lokalu, drugie ze względu na dostępne tam atrakcje. Całość wzbogacono mapą barów i klubów.

WSPÓŁCZESNE ŻYCIE TOWARZYSKIE W DZIELNICACH

Dzisiejsze życie rozrywkowe w Gdyni koncentruje się w centrum miasta. Tutaj znajdują się bary, kluby, dyskoteki. Poza centrum, w pozostałych dzielnicach, życie toczy się co do zasady spokojnie, a osiedla przybierają charakter miejskich sypialni. Jednak nie zawsze tak było. Gdzieniegdzie zachowały się jeszcze lokale, które dziś są echem dawnego bujnego życia towarzyskiego toczącego się wewnątrz dzielnic. W niniejszym artykule przedstawiono wszelkie obecne objawy życia rozrywkowego w dzielnicowych lokalach poza śródmieściem Gdyni: bary alkoholowe, dyskoteki, restauracje z muzyką na żywo, przestrzenie organizujące imprezy cykliczne i koncerty.

PRAKTYKI MAGICZNE STOSOWANE WŚRÓD LUDU W GDYNI

 Magia to zespół praktyk mających na celu w niewytłumaczalnie naukowy sposób wywołanie konkretnego efektu poprzez zastosowanie określonego środka. W ten sposób lub postrzegał  zależności przyczynowo-skutkowe od zarania dziejów. Wyjaśniając sobie zjawiska starał się wpłynąć na nie na swoją korzyść. Wiele zabiegów magicznych było znanych również wśród Kaszubów, także tych zamieszkujących współczesny obszar Gdyni. Niniejszy tekst składa się z dwóch części. W pierwszej zaprezentowano różne zabiegi magiczne, sposoby walki z demonami, medycynę ludową oraz wróżby znane na przełomie XIX i XX wieku w Gdyni i okolicach. Ponieważ w tamtych czasach wiedza na tematy związane z magią była bardzo bogata w opracowaniu ograniczono się tylko do zabiegów magicznych charakterystycznych dla Gdyni i okolic pomijając te znane w całym regionie, czy kraju. Ponadto temat uzupełniono drugą częścią, w której wymieniano współcześnie znane zabiegi magiczne, ich echa, wróżby oraz przesądy spotykane w Gdyni.

GDYŃSKIE PRZYSŁOWIA I PORZEKADŁA LUDOWE

 

Wizja świata, wierzenia, postawy i mądrości ludu objawiają się w porzekadłach i przysłowiach. Mądrości ludowe przekazywane ustnie z pokolenia na pokolenie są efektem doświadczeń wielu pokoleń. Wiele z nich przetrwało do dzisiaj, inne zostały zapomniane wraz z rozwojem nauki. Na Kaszubach ten rodzaj wiedzy ludowej był dawniej bardzo bogaty. W ubiegłym stuleciu wiele przysłów zostało jednak wymieszanych z napływowymi przysłowiami z reszty kraju. Dzięki pracy etnografów z XIX i XX wieku wiele oryginalnych przysłów udało się jednak ocalić od zapomnienia. W niniejszym opracowaniu wybrano te, które były charakterystyczne dla ludu zamieszkującego na obszarze współczesnej Gdyni w drugiej połowie XIX wieku i pierwszej połowie XX wieku. Porzekadła i powiedzenia opracowano na podstawie literatury przedmiotu.

GDYŃSKI ROK OBRZĘDOWY

Tradycyjny rok obrzędowy na terenie współczesnej Gdyni ukształtował się na bazie kaszubskiego roku obrzędowego, którego rytm wyznaczają rok liturgiczny oraz zjawiska związane z ruchem Ziemi. Jest to system działań podejmowanych przez człowieka w konkretnym dniu, na który składają się obrzędy, tradycje, zwyczaje i wierzenia. Część z nich wywodzi się jeszcze z pogańskich czasów, kiedy to ludzie żyli zgodnie z uwarunkowaniami przyrody. Większość zostało zaadoptowanych przez chrześcijaństwo, które ukształtowało także nowe obrzędy. Po uzyskaniu praw miejskich przez Gdynię, do miasta przybywać zaczęli osadnicy z innych części kraju przywożąc ze sobą swoje zwyczaje. Obowiązujący tu tradycyjny kaszubski rok obrzędowy stopniowo poddał się więc pewnym modyfikacjom. Niektóre zwyczaje uległy przeobrażeniu, zostały zastąpione przez inne, a także wzbogacone o zupełnie nowe i nieznane. Współczesny rok obrzędowy jest wypadkową wierzeń naturalnych oraz chrześcijańskich. Do tego dochodzą także obrzędy związane np. z rokiem szkolnym, czy też rocznicami wydarzeń historycznych. Artykuł ma za zadanie przedstawić zwyczaje związane z rokiem obrzędowym panujące na terenie współczesnej Gdyni w dwóch ramach czasowych – w okresie międzywojennym oraz współczesnym. Dwudziestolecie międzywojenne to lata, kiedy to miejscowe tradycje były jeszcze silne zanim uległy wymieszaniu z nowymi. W niektórych przypadkach przytoczono też zwyczaje XIX-wieczne, które zostały zapomniane jeszcze na początku XX wieku. Współczesność to zaś okres, w którym  na wpływ przebiegu roku obrzędowego miały nie tylko miejscowe tradycje i przyzwyczajenia emigrantów, ale także kultura masowa i massmedia. Dzięki takiemu zestawieniu widoczne okazują się różnice w obrzędowości na przestrzeni 100 lat. Przy tworzeniu pracy wykorzystano materiał źródłowy w postaci literatury przedmiotu, a także przeprowadzono badania własne. Całość wzbogacono zdjęciami współczesnych obrzędów.

KASZUBSKA DEMONOLOGIA MORSKA

Morze będące źródłem utrzymania Kaszubów mieszkających na północy kraju od dawnych czasów było otoczone szacunkiem. Dawało pożywienie i zarobek, jednak często też bywało niebezpieczne i odbierało życie. By oswoić się z żywiołem morza antropomorfizowano zjawiska tam występujące. Tym sposobem w obrazowy sposób tłumaczono też sobie niezrozumiałą działalność przyrody. Istoty demoniczne występujące w Bałtyku są więc personifikacją zjawisk przyrody – sztormów, wiatrów, prądów. Wierzono, że żyjąc w dobrych stosunkach z morskimi duchami pozwolą one na bezpieczne korzystanie z zasobów Bałtyku. W ten sposób  stworzono baśniowy morski świat, który urzeka swym folklorem do dzisiaj. Niniejsze opracowanie przedstawia charakterystykę poszczególnych demonów zamieszkujących Morze Bałtyckie oraz odniesienia do wierzeń z rejonu Gdyni. Powstało ono w oparciu o bogatą literaturę przedmiotu. 

GDYŃSKIE SZANTY

Jednym z elementów folkloru morskiego są pieśni morza zwane szantami. Narodziły się one na żaglowcach, gdzie śpiewane były od XVII wieku do początków XX wieku. Powstały w celu praktycznym do synchronizacji pracy na statku. Gdy praca na statkach została zmechanizowana szanty zniknęły z żaglowców, jednak ich dziedzictwo kulturowe zostało ocalone, a pieśni zaczęły być śpiewane w celach rozrywkowych. Zostały one chętnie zaadoptowane przez żeglarzy pływających na jachtach.  W Gdyni kultura morska jest głęboko zakorzeniona. Morze to nie tylko praca na statkach, ale też styl życia i sposób spędzania czasu. Tak więc obok statków pasażerskich, towarowych, kutrów rybackich i marynarki wojennej w porcie cumuje sporo jachtów. W mieście działają dwie przystanie żeglarskie i 8 klubów żeglarskich. Jest to też port macierzysty dla wielu majestatycznych żaglowców. A jak żagle to i szanty. Są one częścią żywego folkloru miasta wyrosłego z morza. W niniejszym artykule przedstawiono obecność pieśni morza w życiu miasta, opisano miejscowe zespoły, tawerny, festiwale .

MAGICZNE MIEJSCA GDYNI CZ. 3 – WIELKOKACKIE GÓRY, JEZIORA I ŁĄKI

Wielki Kack to południowa dzielnica Gdyni, która w ostatnich latach dynamicznie przekształciła się z kaszubskiej wsi w nowoczesną miejską dzielnicę. Jest niezwykła z tego względu, iż zachowała swój kaszubski charakter, a relikty dawnej wsi wciąż są tutaj obecne.  Usłyszeć tu można kaszubską mowę,  nazwy ulic nawiązują do kaszubskich nazw, odbywają się kaszubskie festyny,w miejscowym kościele występują dekoracyjne elementy związane z kulturą kaszubską, odprawiane są msze św. i plenerowe nabożeństwa majowe w języku kaszubskim, a turystyczne tablice informacyjne zawierają teksty w tym języku. Zachowało się również centrum dawnej wsi z zabytkowymi domami oraz kościołem. Wielki Kack to także dzielnica o wielkich walorach przyrodniczych. Znajduje się tu kilka niezwykłych i nieoczywistych miejsc, które kryją w sobie wiele tajemnic i pozwalają spojrzeć na Gdynię z zupełnie innej perspektywy. Niniejsze opracowanie zabierze czytelnika w podróż po południowych rubieżach Wielkiego Kacka, gdzie można się poczuć jak w górach lub w krainie jezior, a dokładnie na Lisią Górę, nad Jezioro Kackie i do Źródła Marii.

MAGICZNE MIEJSCA GDYNI CZ.2 – OSADY RYBACKIE

Gdynia to miasto wyrosłe na rybackich korzeniach. Na przestrzeni lat na terenie obecnej Gdyni rozwinęło się kilka osad rybackich. I choć złote czasy gdyńskiego rybołówstwa dawno się już skończyły, to nadal funkcjonują tu trzy przystanie rybackie. Autentycznej atmosfery tradycyjnej osady rybackiej można doświadczyć w dwóch położonych obok siebie osiedlach na Kępie Oksywskiej – Osadzie Rybackiej oraz Kolonii Rybackiej.  W niniejszych artykule spróbowano zaprezentować na czym polega magia tych miejsc. Opracowanie uzupełniono również o opis trzeciej funkcjonującej osady w Orłowie oraz o opisy historycznych osad – w Gdyni i na Piaskach. Działające przystanie warto odwiedzić jak najszybciej ze względu na wymierający już zawód rybaka przybrzeżnego. Tak jak jeszcze kilka lat temu sytuacja gdyńskich rybaków była zła, tak dzisiaj jest już dramatyczna. Niestety nieudolna polityka kolejnych rządów oraz instytucji unijnych, a także zanieczyszczenie Zatoki przyczyniło się do tego, iż ilość ryb w strefie przybrzeżnej gwałtownie maleje. Połowy są coraz uboższe, a rybaków jest coraz mniej. Być może w niedalekiej przyszłości dojdzie do tego, że rybacy pracujący w Gdyni „od zawsze” znikną z miejskiej przestrzeni.

ZWYCZAJE RYBACKIE

Kaszubski rok obrzędowy pełny jest barwnych zwyczajów. Jednak kaszubscy rybacy na swoich terenach jeszcze bardziej go wzbogacili uzupełniając o swoje unikalne tradycje. Największy wpływ na ich rozwój miały maszoperie, czyli zespoły rybaków wspólnie prowadzące połów. Dzisiaj, gdy maszoperii już nie ma, wiele dawnych zwyczajów rybackich odeszło w zapomnienie, a obecne tradycje uległy w większości przypadków standaryzacji z resztą Kaszub, a nawet Polski oraz uproszczeniu. Niniejszy artykuł przedstawia kaszubskie tradycje rybaków morskich cyklu rocznego występujące na przełomie XIX i XX wieku, które wyróżniały rybackie tereny od reszty regionu. Jako źródło opracowania posłużyła fachowa literatura przedmiotu.   

OBECNOŚĆ KULTURY KASZUBSKIEJ WE WSPÓŁCZESNEJ GDYNI

Gdynia to miasto wyrosłe na kaszubskich korzeniach. Niniejsze opracowanie ma za zadanie udowodnić, że współcześnie kultura kaszubska jest nadal obecna w życiu miasta. O tym, że Gdynia jest kaszubską miejscowością świadczą nazwy ulic i pomniki upamiętniające wielkich gdyńskich Kaszubów. Funkcjonują tu kaszubskie instytucje, czy zespoły folklorystyczne. Działają twórcy ludowi, zachowane zostały także lokalne tradycje kulinarne. Młode pokolenie kontynuuje tradycje kaszubskie poznając mowę i kulturę autochtonów. Język kaszubski w dalszym ciągu można usłyszeć na gdyńskich ulicach oraz w szkołach i kościołach. Kaszubi obecni są na wielu miejskich imprezach. Kolejne rozdziały opisują udział kultury kaszubskiej w poszczególnych dziedzinach życia gdyńskiego społeczeństwa. Przy tworzeniu pracy wykorzystano źródła pochodzące z literatury fachowej przedmiotu, danych Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego oraz przeprowadzono własne badania w zakresie podjętego tematu. Tekst wzbogacono wykresami, tabelami oraz zdjęciami własnego autorstwa.

GDYŃSKA KSIĘGA DEMONÓW

Gdynia, tak jak inne kaszubskie miejscowości o długiej historii, obfituje licznymi opowieściami, legendami i historiami z dreszczykiem związanymi z nadprzyrodzonymi siłami. Bohaterami gdyńskich opowieści są zarówno demony wywodzące się z mitologii kaszubskiej jak i konkretne specyficzne zjawy. Tak jak i dawniej tak i dzisiaj temat demonów, duchów, zjaw, czy tajemniczych miejsc pobudza ludzką wyobraźnię. Pierwotnie opowieści miały pełnić przede wszystkim rolę moralizatorską i edukacyjną. Z drugiej strony stanowią ważną odskocznię od ponurej rzeczywistości. Każda z przekazywanych historii ma swoje zakorzenienie w świadomości mieszkańców i współtworzy unikalną gdyńską demonologię.  W niniejszym artykule opisano mniej lub bardziej znane fantastyczne opowieści przekazywane przez mieszkańców Gdyni. Są to zarówno legendy liczące wiele wieków, jak i też całkiem współczesne przekazy. Przy tworzeniu pracy korzystano z różnych materiałów źródłowych – literatury fachowej, prasy, opowieści mieszkańców.