W drugiej części artykułu uwaga została skupiona na najpopularniejszej dyscyplinie sportowej w Polsce, czyli na piłce nożnej. Na przestrzeni lat istniało w Gdyni wiele klubów sportowych, które prowadziły drużyny piłkarskie występujące na różnych szczeblach rozgrywek ligowych. Część z nich działa do dzisiaj, inne odeszły już do historii. Niniejszy artykuł ma za zadanie zaprezentować gdyńskie kluby piłki nożnej uczestniczące w oficjalnych rozgrywkach ligowych na przestrzeni ostatnich 90 lat. Opracowanie nie obejmuje drużyn uczestniczących w amatorskich rozgrywkach organizowanych poza Polskim Związkiem Piłki Nożnej. Prezentowane zestawienie jest zapewne niepełne gdyż dane archiwalnych sezonów nie są w pełni dostępne. Materiał do stworzenia tego artykułu pochodzi z wielu źródeł takich jak archiwalne artykuły, materiały klubów, czy literatura przedmiotu.
PIŁKA NOŻNA
Uwagi ogólne:
Wizytówki klubów przedstawione są w następujący sposób:
[Zarejestrowana nazwa klubu] [(Nazwa klubu w rozgrywkach ligowych)], [okres gry w rozgrywkach ligowych]
Uwagi dotyczące męskich rozgrywek ligowych:
W opracowaniu nie uwzględnia się powstałych w 2008 roku marketingowych nazw rozgrywek stąd też „Ekstraklasa” jest przedstawiana jako pierwsza liga, „1 liga” jako druga itd.
Do 1948 roku wojewódzka klasa A była drugim szczeblem rozgrywek ligowych. W 1949 roku powstała 2 liga, a w 1953 r. 3 liga, w 1980 r. liga okręgowa, w 1996 r. 4 liga, w 2008 r. Ekstraklasa. Stąd też klasy A, B, C stopniowo były przesuwane w hierarchii w dół.
W latach 1949-1955 kluby sportowe zostały zastąpione kołami sportowymi ogólnopolskich Zrzeszeń Sportowych stąd też w 1949 roku nastąpiło wiele fuzji, a tym okresie tradycyjne nazwy klubów zostały zastąpione zunifikowanymi nazwami (Związkowiec, Kolejarz, Spójnia, Ogniwo, Unia, Stal, Sparta).
Rozgrywki ligowe rozgrywane w cyklu wiosna-jesień: 1932-1936, 1951-1962
Rozgrywki ligowe rozgrywane w cyklu jesień-wiosna: 1936/37-1939/40*, 1945/46-1950/51**, od 1963/64
*sezonu nie ukończono
** sezon anulowano podczas zimowej przerwy w rozgrywkach, od wiosny 1951 rozgrywki rozgrywano w cyklu jednorocznym wiosna-jesień
KOBIETY
Kluby istniejące:
Ognisko Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej Checz (TKKF Checz Marcus Gdynia), od 1971
TKKF Checz to jeden z pierwszych klubów w Polsce, w którym kobiety uprawiały piłkę nożną. Założony został w 1971 roku lecz do rozgrywek przystąpił w roku 1975, gdyż dopiero wtedy ruszył premierowy sezon ligowych rozgrywek kobiecych. Checz została wtedy pierwszym mistrzem Polski. Okres dominacji trwał do początku lat 80-tych. W 1984 roku klub został przeniesiony do Sopotu. Do Gdyni wrócił w 1988 roku. W latach 90-tych po dawnej potędze pozostały już tylko wspomnienia. W 2018 roku drużyna seniorek została rozwiązana, a klub prowadził jedynie drużyny młodzieżowe. W 2022 roku Checz przejęła klub Marcus Gdynia i od sezonu 22/23 ponownie będzie występować w seniorskich rozgrywkach.
Od 1987 roku Checz posiada swój własny obiekt ze stadionem, kortami tenisowymi, małymi boiskami treningowymi oraz kultowym barem, z którego bezpośrednio można oglądać mecze. Dawniej posiadał także sezonową ślizgawkę. Obiekt mieści się przy ul. Zamenhoffa w dzielnicy Chylonia. Od sezonu 22/23 klub swoje mecze będzie jednak rozgrywał na większym obiekcie - Narodowym Stadionie Rugby.
Klub zdobył 4 mistrzostwa Polski (1975, 1976, 1978, 1979), jeden srebrny medal MP (1980) i jeden brązowy (1981).
W swojej historii klub występował na następujących poziomach ligowych:
1975-89 1 liga
1989-90 2 liga
1990-93 1 liga
1993-94 2 liga
1994-98 1 liga
1998-99 2 liga
1999-03 1 liga
2003-04 2 liga
2004-05 1 liga
2005-06 2 liga
2006-13 3 liga
2013-14 2 liga (klub nie ukończył sezonu i został zdegradowany)
2014-18 4 liga
Od 2022 2 liga
Klub posiada też sekcję cheerleadingu oraz młodzików w piłce nożnej chłopców.
Kluby historyczne:
Klub Sportowy Sztorm Gdynia, 2010-2013
Klub założony w 2010 roku zaczął ligowe zmagania od 3 poziomu rozgrywek. Od razu wywalczył awans na zaplecze ekstraklasy. W 2013 roku został przeniesiony do Gdańska, w Gdyni pozostały jedynie czwarto ligowe rezerwy istniejące do 2017 roku. Później klub został całkowicie rozwiązany. W Gdyni swoje mecze rozgrywał na Narodowym Stadionie Rugby.
Brazylijsko Polska Akademia Piłkarska Marcus Gdynia, 2019-2022
Klub został założony przez piłkarza Arki Marcusa Da Silvę w 2019 roku. Zaczynał od najniższego 4 poziomu ligowego. W 2021 roku wywalczył awans na 3 szczebel, a w 2022 roku na zaplecze ekstraklasy. Wtedy to doszło do fuzji z klubem Checz Gdynia. Od sezonu 22/23 drużyna występować będzie pod nazwą Checz Marcus Gdynia.
Kluby młodzieżowe:
Checz
MĘŻCZYŹNI
Kluby istniejące:
Arka Gdynia Spółka Akcyjna (Morski Związkowy Klub Sportowy Arka),
od 1946/1952
Najpopularniejszy i najbardziej utytułowany męski klub piłkarski w Gdyni. Protoplastą dzisiejszej Arki był założony w 1946 roku Rybacki Klub Sportowy MIR. W 1949 roku klub został zastąpiony kołem sportowym Zrzeszenia Sportowego Spójnia. W 1951 sekcja została przeniesiona do Zrzeszenia Sportowego Kolejarz. Rok później wydzielono z niego Koło Sportowe Kolejarz Arka przy Przedsiębiorstwie Połowów i Usług Rybackich „ARKA” w Gdyni. W 1955 roku koło mogło przekształcić się z powrotem w klub. Przywrócono nazwę Rybacki Klub Sportowy zastępując jedynie MIR Arką. I tak pełna nazwa klubu brzmiała: Rybacki Klub Sportowy Arka Gdynia. W następnych latach klub wchłonął kilka innych drużyn – ZS Ogniwo (1955) i ZS Budowlani (1957) oraz KS Dalmor w 1964 roku. Później, w tym samym roku, Arka połączyła się z RKS Doker tworząc Morski Związkowy Klub Sportowy. W 1972 roku przywróconą nazwę Arka (którą przez cały czas stosowali kibice) ostatecznie ustalając nazwę MZKS Arka. Nazwa ta przetrwała do 1991 roku. Wtedy to MZKS został przekształcony w MGKS, a poszczególne sekcje klubu usamodzielniły się i zostały sprywatyzowane. Sekcja piłkarska występowała pod nazwą HTM Arka. Później do nazwy klubu doklejano też nazwy innych tytularnych sponsorów (Janbud, Amber). W 1998 roku MGKS ponownie przejął Arkę, a w 2000 roku Arka stała się spółką akcyjną. Oficjalna nazwa od tego momentu brzmiała Arka Gdynia SA (przejściowo dodawano jeszcze nazwy sponsorów -Prokom, Polnord). Do tradycyjnej nazwy MZKS Arka powrócono w 2008 roku i pod taką nazwą zespół występuje w lidze, choć oficjalna zarejestrowana nazwa to nadal Arka Gdynia SA. Klub od samego początku związany był z branżą morską, a przed wszystkim rybną - przez wiele lat patronowało mu przedsiębiorstwo połowów morskich. Stąd też kibiców Arki nazywa się Śledziami. Aktualnie jednak portowy patronat jest marginalny (firmy Chipolbrok i Polbrok). Port Gdynia był partnerem klubu do 2010 roku, a od tego czasu sponsoruje rzadko pojedyncze mecze. Natomiast przedsiębiorstwo połowowe (najpierw Arka, później Dalmor) zaniechało sponsorowania klubu na początku pierwszej dekady XXI wieku. Co ciekawe, nawiązując do tradycji, w połowie pierwszej dekady XXI wieku Arkę sponsorował również zakład przetwórstwa rybnego Almar.
Nazwy:
1946 RKS MIR
1949 K.S. ZS Spójnia
1951 K.S. ZS Kolejarz
1952 K.S. ZS Kolejarz Arka
1955 RKS Arka
1964 MZKS
1972 MZKS Arka
1991 HTM Arka
1998 MGKS Arka
2000 Arka SA
Tradycje klubu sięgają jednak wcześniej niż 1946 rok, gdyż Arka posiada prawo do odwoływania się do historii dawniejszych klubów związanych z branżą morską, które w wyniku fuzji stworzyły w 1964 roku MZKS. Najstarsze z nich to KS Kotwica i KS Gdynia. Zawiązana w 1934 roku Kotwica połączyła się w 1947 roku z Portowcem (1945) i Marynarzem (1945) w KS Morski. Klub ten w 1949 roku stał się kołem sportowym Związkowiec. W 1951 roku piłkarska sekcja Związkowca została przeniesiona do Kolejarza, z którego wyodrębniło się rok później koło sportowe przy Zarządzie Portu Gdynia (Kolejarz ZPG). W 1955 roku koło przekształciło się w Klub Sportowy Doker. Ostatecznie w 1964 roku klub połączył się z Arką w Morski Związkowy Klub Sportowy. Zupełnie inną gałęzią w drzewie genealogicznym Arki jest KS Gdynia założony oficjalnie w 1931 roku (nieformalnie istniał prawdopodobnie już w 1929 roku). Klub ten prowadził sekcję piłkarską do 1937 roku, natomiast sekcja tenisa przetrwała do 1949 roku, kiedy to klub zmuszony został do przekształcenia w koło sportowe ZS Ogniwo. Koło to oprócz sekcji tenisa reaktywowało również sekcję piłkarską. W 1955 roku Ogniwo zostało wcielone do Arki. KS Gdynia/Ogniwo przez cały okres istnienia były gospodarzami kortów przy ul. Ejsmonda i tak też jest do dzisiaj już pod szyldem Arki.
Klub swoje mecze rozgrywał na stadionie przy ul. Ejsmonda do 2000 roku (od 1932 r. stadion miejski, od 1949 r. Ogniwa, wreszcie od 1955 r. Arki na zasadzie wieczystej dzierżawy, od 1993 r. w związku z problemami finansowymi MGKS przekazany ponownie miastu). Wyjątkiem był 1958 rok, kiedy to Arka grała przy ul. Olimpijskiej. Było to boisko, które klub Budowlani po połączeniu z Arką wniósł w kapitale do Arki, jednak później odgórną decyzją boisko zostało przekazane do stoczni na potrzeby klubu Bałtyk. W 1964 roku w miejscu tego boiska wybudowano stadion z prawdziwego zdarzenia. Od 2000 roku Arka ponownie rozgrywa swoje mecze przy ul. Olimpijskiej (Od 1997 r. jest to miejski stadion GOSiR). Przejściowo, w latach 2009-2010, Arka grała na Narodowym Stadionie Rugby w związku z budową nowego stadionu w miejscu starego obiektu przy ul. Olimpijskiej. Od 2011 roku Arka gra już na nowoczesnym miejskim stadionie GOSiR przy ul. Olimpijskiej.
Arka jest najbardziej utytułowanym męskim klubem piłkarskim w Gdyni. Dwukrotnie zdobyła Puchar Polski (cztery razy grała w finale). Dwukrotnie zdobyła również Super Puchar Polski. Dwukrotnie bez sukcesów występowała w europejskich pucharach – Pucharze Zdobywców Pucharów oraz w eliminacjach do Ligi Europy.
W swojej historii klub występował na następujących poziomach ligowych:
1946-49 B klasa (3 poziom, jako RKS MIR)
1949-51 A klasa (3 poziom, jako Spójnia)
1952 – A klasa (3 poziom)
1953 – A klasa (4 poziom)
1954-60 3 liga
1961-62 2 liga
1962-64 3 liga
1964-68 2 liga
1968-69 3 liga
1969-74 2 liga
1974/75 1 liga
1975/76 2 liga
1976-82 1 liga
1982-84 2 liga
1984-85 3 liga
1985-87 2 liga
1987-88 3 liga
1988-89 2 liga
1989-92 3 liga
1992-95 2 liga
1995-01 3 liga
2001-05 2 liga
2005-07 1 liga
2007-08 2 liga
2008-11 1 liga
2011-16 2 liga
2016-20 1 liga
Od 2020 2 liga
Arka prowadzi też zespół rezerwowy, który występuje na 5 szczeblu rozgrywek ligowych. Na przełomie lat 60-tych i 70-tych istniała też trzecia drużyna (w szczytowym momencie na 5 poziomie rozgrywek w sezonie 68/69).
Arka posiada również inne niezależne sekcje: wywodzące się jeszcze z MZKS – tenis i żeglarstwo oraz powstałe już autonomicznie: rugby, koszykówka mężczyzn i kobiet oraz piłka ręczna kobiet.
Stowarzyszenie Klub Sportowy Bałtyk, od 1930
W 1930 roku robotnicy budowlani i młodzież z Grabówka założyli podwórkową drużynę piłkarską, którą nazwali Bałtyk. W 1931 roku przy wsparciu Gdyńskiej Spółdzielni Mieszkaniowej drużyna została oficjalnie zarejestrowana jako Robotniczy Klub Sportowy Bałtyk. W roku 1932 został on przyjęty w struktury PZPN i już w następnym roku klub przystąpił do rozgrywek ligowych. W 1936 roku zmieniona została nazwa na Portowy Robotniczy Klub Sportowy Bałtyk, w związku z tym, iż klub przeszedł pod opiekę Rady Interesantów Portu. W 1939 roku klub został rozwiązany w związku z napaścią Niemiec na Polskę. W 1946 reaktywowano zespół pod nazwą Klub Sportowy Organizacji Młodzieżowej Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych Bałtyk. Klub z niepowodzeniem startował w eliminacjach do B klasy i od 1947 roku występował w C klasie. W 1946 roku z inicjatywy stoczniowców powołano stoczniowy Klub Sportowy Dźwig przemianowany w 1948 roku na Klub Sportowy Tramp, który w 1949 roku na bazie drużyny OMTUR Bałtyk założył sekcję piłkarską. Tramp jeszcze pod koniec tego roku stał się kołem sportowym Zrzeszenia Sportowego Stal przy związku zawodowym metalowców. W 1955 roku działający przy Stoczni zespół mógł wrócić do swojej tradycyjnej nazwy i od tamtej pory występował pod szyldem Stal-Bałtyk. Pod koniec roku doszło do fuzji z trzecioligowym Kołem Sportowym ZS Sparta-Union Gdynia działającym przy zakładach tłuszczowych. W 1957 roku klub przyjął nazwę Amatorski Klub Sportowy Bałtyk. W 1968 roku nastąpił powrót do tradycyjnej nazwy RKS Bałtyk. W 1977 roku Bałtyk przyjął znany do dziś człon SKS (Stoczniowy Klub Sportowy). W latach 80-tych klub święcił największe sukcesy. W 1992 roku stocznia przestała patronować klubowi. Nastąpiły ciężkie czasy dla klubu, który w 1997 roku zmienił nazwę na Klub Piłkarski Bałtyk. Człon SKS (Stowarzyszenie Klub Sportowy) powrócił w 2004 roku i obowiązuje do dzisiaj. Warto zauważyć, że choć stocznia nie patronuje już klubowi, to partnerem klubu jest Port Gdynia. Wieloletni patronat stoczni znalazł też odbicie w określeniu kibiców Bałtyku – Kadłuby.
Nazwy:
1930 Bałtyk
1931 RKS Bałtyk
1936 PRKS Bałtyk
1946 KS OMTUR Bałtyk
1949 KS
Tramp
1949
K.S. ZS Stal
1955 K.S ZS Stal-Bałtyk
1957 AKS Bałtyk
1968 RKS Bałtyk
1977 SKS Bałtyk
1997 KP Bałtyk
2004 SKS Bałtyk
Początkowo Bałtyk rozgrywał mecze na Grabówku (obecnie teren szkoły przy ul. Okrzei, wówczas ul. Morska 96), następnie od 1936 r. przy ul Węglowej 22, od 1937 r. przy Węglowej 27. W okresie powojennym klub posiadał stadion przy obecnej ul. Janka Wiśniewskiego. Niektóre mecze były rozgrywane na stadionie miejskim przy ul. Ejsmonda. W 1961 roku stocznia przejęła boisko w Redłowie, które wcześniej należało do klubu Budowlani, a przez krótki okres po fuzji do Arki. W 1964 roku powstał tu nowoczesny stadion dla Bałtyku. Stocznia wypowiedziała Bałtykowi umowę na dzierżawę stadionu w 1993 roku. Klub nadal jednak użytkował obiekt. W 1997 roku stadion został przejęty przez miasto. Z czasem (od ok. 2001 roku) Bałtyk przestał użytkować główne boisko na rzecz boiska bocznego. Od 2009 roku Bałtyk rozgrywa swoje mecze na Narodowym Stadionie Rugby przy ul. Górskiego.
W okresie przedwojennym Bałtyk występował na następujących poziomach ligowych (poza ekstraklasą istniały wtedy tylko ligi okręgowe – A, B, C. Klasa A była ówczesnym drugim poziomem ligi):
1933 C klasa
1934-35 B klasa
1936-39 A klasa
1939/40 B klasa (sezon nie ukończony)
W okresie powojennym klub występował na następujących poziomach ligowych (Od 1949 roku istnieje 2 liga, od 1953 roku 3 liga), :
1947-50 C klasa (4 poziom)
1950-51 B klasa (4 poziom)
1951-54 C klasa (5 poziom)
1955 B klasa (5 poziom)
1956-59 3 liga (po fuzji ze Spartą Union Bałtyk zajął miejsce tego zespołu w 3 lidze)
1960-63 2 liga
1963-73 3 liga
1973-80 2 liga
1980-86 1 liga
1986-87 2 liga
1987-88 1 liga
1988-90 2 liga
1990-91 3 liga
1991-96 2 liga
1996-98 3 liga
1998-99 4 liga
1999-01 3 liga
2001-09 4 liga
2009-12 3 liga
Od 2012 4 liga
W 1983 roku klub występował w europejskich niszowych rozgrywkach o Puchar Intertoto. Bałtyk prowadzi też zespół rezerwowy (istniał już przed wojną), który występuje na 6 szczeblu rozgrywek ligowych. W poprzednich latach (także przed wojną) w niektórych sezonach wystawiał również trzeci zespół na najniższym poziomie ligowym.
Bałtyk posiada też inne niezależne sekcje wywodzące się jeszcze z czasów SKS: kajakarstwo i sporty motorowe. Ponadto klub KL Gdynia jest kontynuatorem sekcji lekkoatletycznej Bałtyku, a klub Basketball Investments Arka Gdynia sekcji koszykówki kobiet.
Klub Piłkarski Gdynia, od 2006
Założony przez kilku kolegów w 2006 roku klub ma charakter otwarty co oznacza, że każdy chętny może dołączyć do treningów. Swoje mecze rozgrywa na bocznym boisku GOSiR (klatka).
W swojej historii klub występował na następujących poziomach ligowych:
2006-08 B klasa (8 poziom)
2008-09 A klasa (7 poziom)
2010-13 B klasa
2013-17 A klasa
2017-22 B klasa
Od 2022 A klasa
Akademia Piłkarska KP Gdynia, od 2015
Klub został wyodrębniony przez dyrektora GOSiR z klubu KP Gdynia w celu szkolenia młodzieży w 2015 roku. Od 2017 roku uczestniczy też w rozgrywkach seniorskich. Swoje mecze rozgrywa na bocznym boisku GOSiR (klatka).
Klub od 2017 roku do chwili obecnej uczestniczy w rozgrywkach B klasy (8 poziom).
W sezonie 22/23 klub po raz pierwszy w historii wystawi także swoje rezerwy, również w B klasie.
Uczniowski Klub Sportowy Akademia Piłkarska Pomorzanin Gdynia, od
2015
Klub został założony w 2015 roku za główny cel obierając sobie szkolenie młodzieży. Od 2017 roku uczestniczy również w rozgrywkach seniorskich. Początkowo rozgrywał mecze w Gdańsku, obecnie w Gdyni na bocznym boisku GOSiR (klatka).
Klub rozpoczął zmagania od najniższej ligi (B klasa). Od 2020 roku gra w A klasie (7 poziom).
Kluby historyczne:
Gdyński Klub Sportowy, 1928-?
Pierwszy klub sportowy Gdyni, powołany przez pracowników portu i magistratu. Trenowano w nim m.in. piłkę nożną, choć nie brał udziału w rozgrywkach ligowych. Działalność sekcji była bardzo niemrawa i wkrótce klub istniał już tylko na papierze. Dalsze losy nieznane.
Klub Sportowy Gryf, 1928-
Drugi klub sportowy Gdyni powstały miesiąc później niż GKS. Trenowano w nim m.in. piłkę nożną, choć nie brał udziału w rozgrywkach ligowych. Działalność sekcji była zresztą bardzo niemrawa. Do dzisiaj klub prowadzi sekcję żeglarstwa.
Klub Sportowy Gdynia, 1931-1937
Pierwszy gdyński klub piłkarski biorący udział w rozgrywkach ligowych. Założony z inicjatywy karczmarza – piłkarza, który zebrał członków klubu ogłaszając się w gazecie i zapraszając ich do swojego lokalu. Klub został założony w ten sposób w 1931 roku, jednak można domniemywać, że zalążki klubu pod postacią luźnej drużyny podwórkowej pojawiły się już wcześniej, prawdopodobnie w 1929 roku. Klub przystąpił do struktur PZPN i od 1932 do 1937 roku występował w B klasie na miejskim stadionie przy ul. Ejsmonda. W 1937 roku sekcja piłkarska została rozwiązana. W ostatnim sezonie istnienia klub posiadał także rezerwy w C klasie. Do końca II RP nadal istniała jednak sekcja tenisa reaktywowana także i po wojnie. W 1949 roku KS Gdynia został przekształcony w gdyńskie koło sportowe ZS Ogniwo, które ponownie uruchomiło sekcję piłkarską. W 1955 roku Ogniwo zostało włączone do Arki, która tym samym zyskała prawo do powoływania się na tradycje KS Gdynia.
Klub Sportowy Rezerwa, 1932-?
Klub założony przez rezerwistów, brak doniesień o działalności ligowej, funkcjonował na pewno w latach 1932-1934 biorąc udział w towarzyskich turniejach.
Klub Sportowy Warmar, 1932-?
Klub przedwojenny działający przy Warsztatach Marynarki Wojennej na Oksywiu (późniejsza Stocznia Marynarki Wojennej). Jego tradycje sięgają jednak znacznie wcześniej gdyż klub powstał na bazie piłkarskiej sekcji Towarzystwa Kulturalno Oświatowego Bałtyk działającego od 1923 roku przy Warsztatach MW w Pucku. W 1927 roku Warsztaty zostały przeniesione do Portu Wojennego w Gdyni, a wraz z nimi TKO Bałtyk. W 1931 lub 1932 roku TKO Bałtyk został rozwiązany, a przy Warsztatach MW założono stricte sportowy klub Warmar. Na temat działalności ligowej tego zespołu nie ma żadnych danych, jednak wiadomo, że w 1932 roku klub brał już udział w towarzyskich turniejach. Drużyna piłki nożnej działająca przy stoczni MW została reaktywowana po wojnie najpierw w ramach Zrzeszenia Sportowego Stal, a później w klubie Orkan.
Klub Sportowy Grabówek
Klub przedwojenny, brak doniesień o działalności ligowej. W 1934 roku rozgrywał mecze towarzyskie.
TWR Gdynia
Klub przedwojenny, brak doniesień o działalności ligowej. W 1934 roku rozgrywał mecze towarzyskie.
Klub Sportowy Orlę Orłowo
Klub przedwojenny, brak doniesień o działalności ligowej. W 1935 roku rozgrywał mecze towarzyskie.
Klub Sportowy Nadmorski
Klub przedwojenny, brak doniesień o działalności ligowej. W 1935 roku rozgrywał mecze towarzyskie.
Klub Sportowy Polonia Chylonia
Klub przedwojenny, brak doniesień o działalności ligowej. W 1936 roku rozgrywał mecze towarzyskie.
Klub Sportowy Kotwica, 1934-1947
Klub powstał w 1934 roku przy Urzędzie Morskim i Administracji Portowej. Boisko Kotwicy znajdowało się przy ul. Chrzanowskiego, a później klub rozgrywał mecze na miejskim stadionie przy ul. Ejsmonda. Od 1935 roku występował w rozgrywkach ligowych C klasy. Od sezonu 36/37 w B klasie, a w sezonie 38/39 w A klasie. W tej samej lidze miał wziąć udział w przyszłym sezonie jednak wybuch wojny z Niemcami uniemożliwił to. W 1946 roku klub reaktywował się i występował w rozgrywkach B klasy. Wkrótce zmienił nazwę na Związkowy Klub Sportowy Kotwica przy związku zawodowym transportowców. Pod koniec 1947 roku połączył się z innymi portowymi klubami – Portowcem i Marynarzem tworząc KS Morski (później ZS Związkowiec, ZS Kolejarz, ZS Kolejarz ZPG, RKS Doker). Po 1955 roku Kotwica została reaktywowana, ale nie wiadomo czy ponownie została uruchomiona również sekcja piłkarska gdyż takową posiadał Doker. Tradycje Kotwicy kontynuuje Arka Gdynia, która przejęła je w wyniku fuzji z Dokerem oraz Kotwicą w 1964 roku.
Klub Sportowy Union / ZS Unia / ZS Spójnia / ZS Sparta Union, 1934– 1937, 1946-1955
Klub Sportowy Union założono przy portowej olejarni Union. W 1935 roku występował w C klasie, w 1936 roku oraz w sezonie 1936/37 w B klasie. Brak informacji o działalności zespołu w sezonach 1937-39. W 1946 klub reaktywowano. Występował od sezonu 46/47 w B klasie. Od 1948 roku grał już w A klasie. W 1949 roku przymusowo stał się kołem sportowym Zrzeszenia Sportowego Unia. 1952 rok Unia spędziła jeszcze w A klasie, ale w 1953 roku grała w B klasie, którą wygrała i ponownie awansowała do A klasy. W następnym sezonie zespół został przekazany do ZS Spójnia i wygrał A klasę. Kolejny sezon to kolejna zmiana zrzeszenia, tym razem ZS Sparta i występy pod nazwą Koło Sportowe Sparta-Union w 3 lidze. Jesienią 1955 roku drużyna została włączona do Bałtyku Gdynia.
Klub Sportowy Błękitni Oksywie, 1935-1939
Klub z Oksywia występował w najniższej klasie rozgrywkowej (klasa C) w latach 1935-1939.
Klub Sportowy Orlę Wielki Kack, 1935-1939
Klub z Wielkiego Kacka występował w lidze na najniższym szczeblu rozgrywek – w C klasie. Warto wspomnieć, że w tych latach Wielki Kack znajdował się poza granicami administracyjnymi Gdyni.
Klub Sportowy Kolejowe Przysposobienie Wojskowe, 1935-1939
Klub istniał już w 1929 roku, ale jego działalność prawdopodobnie zamarła w 1930 roku. Od 1935 roku klub wznowił działalność. Początkowo grał w C klasie, a ostatni sezon przed wybuchem wojny spędził w B klasie (38/39).
Morski Klub Sportowy 1936-1939
Klub rozpoczął zmagania od C klasy (1936), w sezonie 37/38 grał w B klasie, a w ostatnim ponownie w C klasie.
Klub Sportowy Cisowianka, 1936?-1939
Klub z Cisowej istniał na pewno w 1936 roku, a być może już wcześniej. Posiadał na Cisowej własne boisko. W sezonie 1938/1939 występował w lidze na najniższym szczeblu rozgrywek – w C-klasie
Wojskowy Klub Sportowy Flota 1936-1973
Sekcja piłki nożnej w oksywskiej Flocie powstała w 1936 roku, choć piłkarze Marynarki Wojennej rozgrywali towarzyskie mecze już pod koniec lat 20-tych. Klub mógł się poszczycić pierwszym w Gdyni pełnowymiarowym boiskiem (w 1931 r. powstało drugie na Grabówku, a w 1932 r. trzecie przy ul. Ejsmonda). Rozwój klubu przerwała wojna. Po zakończeniu działań wojennych sekcja została reaktywowana najpierw na jeden sezon (46/47) jako Flota Nowy Port, a później w latach 1949-1954 już w Gdyni. Ponowne wskrzeszenie nastąpiło w 1956 roku. Piłkarze występowali wtedy w klasie A i po jednym sezonie awansowali do 3 ligi. Trzykrotnie z niepowodzeniem grali o baraże o 2 ligę. W 1973 roku sekcja piłki nożnej w klubie została zlikwidowana. W latach 2018-2021 istniała jeszcze reaktywowana drużyna juniorów. Do dzisiaj klub prowadzi wiele innych sekcji sportowych.
Na przestrzeni lat klub występował w następujących rozgrywkach:
1936-37 C klasa
1937-39 B klasa
1939-40 A klasa
1949-50 C klasa
1950-51 B klasa
1951-53 A klasa
1953-54 3 liga
1956 4 liga (A klasa)
1957-71 3 liga
1971-72 4 liga (A klasa)
1972-73 3 liga
Klub Sportowy Kaszubia, 1937-1939
Klub utworzony przez członków i
sympatyków zlikwidowanej sekcji piłkarskiej KS Gdynia. W 1938 rozgrywał mecze
towarzyskie, być może brał udział w rozgrywkach ligowych C klasy w sezonie
1938/39.
Kolejarski Klub Sportowy Grom, 1945-1958
Pierwszy powojenny klub piłkarski w Gdyni. W sezonie 45/46 był jedynym gdyńskim klubem w rozgrywkach ligowych. Posiadał własne boisko przy ul. Jana z Kolna, mecze rozgrywał również na stadionie miejskim przy ul Ejsmonda. W latach 1945-1949 klub występował w rozgrywkach A klasy czego zwieńczeniem było wygranie ligi. W latach 49-54 brak działalności zespołu w związku z fuzją z Gedanią Gdańsk w ramach Zrzeszenia Sportowego Kolejarz Gdańsk. W 1955 roku ponownie występował w A klasie, w której nie zdołał się utrzymać. Lata 1956-1957 spędził w B klasie. W 1958 roku doszło do fuzji z Gryfem Wejherowo, klub występował w A klasie i awansował do 3 ligi. W 1959 roku grał już pod nazwą Grom Gryf Wejherowo. Po 1962 roku człon Grom ostatecznie zniknął.
Klub Sportowy Organizacji Młodzieżowej Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych Błysk,1945-47
Klub powstał zaraz po wojnie i uczestniczył w B klasie w sezonie 46/47. Później prawdopodobnie wcielony do RKS MIR.
YMCA 1948-1949
Klub działający przy Domu Kultury YMCA w sezonie 48/49 występował w C-klasie.
Samorządowiec 1948-1949
Klub samorządowców w sezonie 48/49 występował w C-klasie. Po zakończeniu sezonu prawdopodobnie włączony do Ogniwa.
WOP Gwardia, 1949-?
Milicyjny zespół, o którym wiadomo tylko, że w sezonach 49/50 i 50/51 występował w C klasie. Być może w 1953 roku przeniesiony do Gwardii z Gdańska.
Klub Sportowy Czyn 1945-1949
Piłka nożna w wielosekcyjnym klubie KS Czyn działającym przy spółdzielni wydawniczej Czytelnik nie pełniła większej roli. Od 1947 roku klub występował w najniższej C klasie. W 1949 roku połączył się z KS Morski tworząc ZKS Związkowiec.
Klub Sportowy Portowiec 1945-1947
Klub powstał zaraz po wojnie. Brak jednak informacji o uczestnictwie w rozgrywkach ligowych. W 1947 roku klub połączył się z innymi portowymi klubami KS Marynarz i ZKS Kotwica tworząc nowy klub KS Morski. Został reaktywowany w 1957 roku, ale nie wiadomo czy posiadał ponownie sekcję piłkarską. W 1964 roku został włączony do MZKS.
Klub Sportowy Marynarz 1945-1947
Klub powstał zaraz po wojnie. Brak jednak informacji o uczestnictwie w rozgrywkach ligowych. W 1947 roku klub połączył się z innymi portowymi klubami KS Portowiec i ZKS Kotwica tworząc nowy klub KS Morski
Klub Sportowy Morski 1947-1949
Powstały w wyniku fuzji Kotwicy, Marynarza i Portowca w 1947 roku klub grał w B klasie i działał tylko 2 lata po czym połączył się z KS Czyn tworząc nowy klub ZKS Związkowiec.
Związkowy Klub Sportowy / Zrzeszenie Sportowe Związkowiec 1949-1951
Klub powstał w wyniku połączenia KS Czyn i KS Morski w 1949 roku. Jeszcze w tym samym roku zmienił nazwę na Zrzeszenie Sportowe Związkowiec. Grał w A klasie w latach 1948-1950 i w B klasie w sezonie 1950/51. Rozgrywał mecze na nowym boisku przy obecnej ul. Wiśniewskiego, które później zostało przekazane Unii, a ostatecznie w wyniku fuzji przejął je Bałtyk. W 1951 roku sekcja została przekazana do zrzeszenia Kolejarz Gdynia.
Rybacki Klub Sportowy MIR 1946-1949
Protoplasta Arki. Klub został założony w 1946 roku przy stoczni rybackiej. Od sezonu 46/47 występował w B klasie, w sezonie 48/49 awansował do A klasy. W 1949 roku połączył się z KS Gastronomia i SKS w ramach Zrzeszenia Sportowego Spójnia Gdynia (później ZS Kolejarz, ZS Kolejarz Arka i wreszcie RKS Arka).
Klub Sportowy Gastronomia 1948-1949
Klub w sezonie 48/49 występował w C-klasie. W 1949 roku połączył się z klubami RKS MIR i SKS tworząc drużynę w ramach ZS Spójnia Gdynia
Spółdzielczy Klub Sportowy 1948-1949
Klub w sezonie 48/49 występował w C-klasie. W 1949 roku połączył się klubami RKS MIR i KS Gastronomia tworząc drużynę w ramach ZS Spójnia Gdynia.
Zrzeszenie Sportowe Spójnia 1949-1951
Gdyńskie koło sportowe Spójni powstało w wyniku fuzji klubów RKS MIR, SKS, KS Gastronomia w 1949 roku. Zespół grał w A klasie. Po roku działalności został połączony z gdańską Spójnią i pod nazwą ZS Spójnia Wybrzeże występował w Gdańsku (rezerwy grały w Gdyni). W 1951 roku drużyna została rozwiązana, a sekcja piłki nożnej została przekazana do ZS Kolejarz Gdynia.
Zrzeszenie Sportowe Kolejarz 1951-1955
Bezpośredni poprzednik Arki. Gdyńskie koło ZS Kolejarz powstało w 1951 roku. W tym roku przeniesiono do niego drużyny najpierw Związkowca (przed startem sezonu), a później Spójni-Wybrzeże (po zakończeniu sezonu). Rok później z Kolejarza wyodrębniono kilka kół sportowych działających przy poszczególnych zakładach pracy. Sekcje piłkarskie przeniesiono do trzech kół. Pierwsze z nich utworzone na bazie Związkowca to Koło Sportowe Kolejarz przy Zarządzie Portu Gdynia. W 1955 roku zmieniono nazwę na Klub Sportowy Doker. Drugie z nich utworzone na bazie Spójni to Koło Sportowe Kolejarz Arka przy Przedsiębiorstwie Połowów i Usług Rybackich „ARKA” w Gdyni. W 1955 roku zmieniono nazwę na Rybacki Klub Sportowy Arka. W 1964 roku oba kluby (Arka i Doker) połączyły się w Morski Związkowy Klub Sportowy. Trzecim kołem było Koło Sportowe Kolejarz przy Polskiej Marynarce Handlowej. W 1951 roku Kolejarz (dawny Związkowiec) grał w A klasie, a w 1952 roku wszystkie trzy koła grały również w A klasie.
Klub Sportowy Doker 1955-1964
Klub wywodzi się z ZS Kolejarz (wcześniej Związkowiec, KS Morski, KS Kotwica). W 1952 roku w zrzeszeniu wyodrębniono Koło Sportowe Kolejarz przy Zarządzie Portu Gdynia. W 1955 roku zmieniono nazwę na Klub Sportowy Doker (od 1957 Robotniczy Klub Sportowy Doker). W 1964 roku klub połączył się z Arką w Morski Związkowy Klub Sportowy.
Zrzeszenie Sportowe Ogniwo 1949-1955
Wiodącą sekcją w Ogniwie był tenis (kontynuator przedwojennego i powojennego KS Gdynia). Piłka nożna pełniła marginalną rolę. Zespół występował w C klasie. W 1955 roku koło zostało wchłonięte przez Arkę Gdynia jednocześnie przenosząc tradycje KS Gdynia, do której odwołuje się istniejąca do dzisiaj sekcja tenisowa Arki.
Zrzeszenie Sportowe Budowlani 1950-1957
W latach 1955-1956 zespół występował w A klasie. W 1957 roku był już 3 ligowcem (rekordowa ilość 4 gdyńskich zespołów w 3 lidze – Arka, Bałtyk, Budowlani, Flota). Po zakończeniu sezonu został włączony do Arki. Budowlani mieli swoją siedzibę przy ul. Olimpijskiej i byli pierwszym zespołem, który korzystał z boiska w miejscu obecnego miejskiego stadionu.
KS Dalmor ?-1964
Klub istniał już krótko po wojnie. Brak jednak informacji o uczestnictwie w rozgrywkach ligowych. W 1964 roku został wchłonięty przez Arkę.
Ludowy Zespół Sportowy Orkan Wielki Kack / Budowlani 1965-1974
W 1951 roku, zgodnie z odgórnymi wytycznymi, organizację sportu w Wielkim Kacku nienależącym jeszcze do Gdyni przejął wielkokacki oddział Ludowych Zespołów Sportowych – czyli zrzeszenia wiejskich klubów sportowych. LZS Orkan Wielki Kack uruchomił różne sekcje m.in. piłkę nożną. Początkowo grano w nią tylko rekreacyjnie. Dopiero w 1965 roku (Wielki Kack znajdował się już w granicach Gdyni) założono drużynę występującą na poziomie ligowym. Orkan zadebiutował w tym roku w regionalnej C-klasie (7 poziom). Wkrótce awansował poziom wyżej, a w 1973 roku uzyskał awans do A-klasy (w wyniku reorganizacji 4 poziom). Wtedy to patronat nad klubem objęło Gdyńskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Miejskiego. Zespół zmienił nazwę na Budowlani Gdynia Wielki Kack. W 1974 roku nagle pojawiły się poważne problemy. Wielkokackie boisko przestało istnieć ponieważ rozpoczęto w tym miejscu budowę obwodnicy. Klub nie ukończył sezonu 74/75 i został rozwiązany.
Zrzeszenie Sportowe Stal 1949-?
W utworzonym w 1949 roku gdyńskim oddziale Zrzeszenia Sportowego Stal powołano dwa koła sportowe z sekcją piłki nożnej – dotychczasowy KS Tramp (późniejszy Bałtyk) działający przy Stoczni Gdyńskiej oraz koło sportowe przy Stoczni Marynarki Wojennej. Koło działające przy Stoczni Gdyńskiej występowało na poziomie B klasy (1950-51,1955) oraz C klasy (1951-54). Niewiele wiadomo o początkach koła działającego przy stoczni MW na Oksywiu. Jednak podczas gdy koło przy stoczni gdyńskiej usamodzielniło się i przekształciło w Klub Sportowy Bałtyk w 1957 roku, koło przy stoczni MW nadal funkcjonowało pod nazwą ZS Stal Oksywie. Przykładowo w latach 1955-56 zespół rozgrywał mecze w B klasie, a w 1957 roku już w A klasie. Na jego bazie założony został w 1975 roku Robotniczy Klub Sportowy Orkan.
Robotniczy Klub Sportowy Orkan, 1975-2008
Klub działający przy Stoczni MW. Jego tradycje sięgają 1923 roku, kiedy to przy ówczesnych Warsztatach Marynarki Wojennej w Pucku założono Towarzystwo Kulturalno Oświatowe Bałtyk z sekcją piłki nożnej. W 1927 roku Warsztaty zostały przeniesione do Portu Wojennego w Gdyni, a wraz z nimi TKO Bałtyk. W 1931 lub 1932 roku TKO Bałtyk został rozwiązany, a przy Warsztatach MW założono stricte sportowy klub Warmar. W czasach powojennych przy Stoczni MW działało koło sportowe Zrzeszenia Sportowego Stal. Na jego bazie założony został w 1975 roku klub RKS Orkan. Najlepszym okresem w historii klubu był sezon 87/88 – jedyny raz występował wtedy w 3 lidze oraz zdobył okręgowy Puchar Polski. Klub posiadał nawet zorganizowaną grupę kibiców. Swoje mecze rozgrywał na stadionie Floty na Oksywiu. Rozwiązany został w 2008 roku. Na przestrzeni lat występował w następujących rozgrywkach ligowych:
1975-76 6 liga
1976-78 5 lub 6 liga
1978-79 5 liga
1979-87 4 liga
1987-88 3 liga
1988-89 4 liga
1990-96 4 lub 5 liga
1996-97 5 liga
1997-98 4 liga
1998-00 5 liga
2000-08 6 liga (A klasa)
Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej Nauta 1979-2004
Drużyna TKKF działała przy stoczni Nauta. W ostatnich latach działalności (2001-2004) zespół występował na 5 szczeblu rozgrywek (liga okręgowa). Grał na stadionie Checzy. Brak danych o wcześniejszej działalności.
Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej Okrętowiec
Sekcja piłkarska klubu funkcjonowała w latach 80-tych. W 1983 roku klub zdobył wojewódzki Puchar Polski. Brak danych o działalności ligowej.
Klub Sportowy Pidrina 1999-2006
Klub początkowo występował na 7 poziomie rozgrywek (B klasa), a od 2003 do 2006 roku na 6 szczeblu. W 2006 roku sekcja piłkarska została rozwiązana (w dalszym ciągu istnieje sekcja biegaczy).
Akademia Piłkarska Dąbrowa 2012-2016
W latach 2012-2016 klub grał w najniższej klasie rozgrywkowej (8 poziom). Obecnie zajmuje się szkoleniem młodzieży.
Kluby młodzieżowe:
Arka SI (juniorzy, trampkarze, młodziki, orliki, żaki, skrzaty)
AP Bałtyk (juniorzy, trampkarze, młodziki, orliki, żaki)
Pomorzanin (juniorzy mł, trampkarze, młodziki, orliki, skrzaty)
AP KP (juniorzy mł ,trampkarze, młodziki, orliki, żaki)
GAP Dąbrowa (trampkarze, młodziki, orliki, żaki, skrzaty)
Ejsmond Club (trampkarze, młodziki, orliki, żaki, skrzaty)
Checz (młodziki, orliki)
UKS Cisowa (orliki, żaki, skrzaty)
Flauta (żaki)
Nowa AP (żaki)
Współczesne boiska pełnowymiarowe:
Stadion GOSiR
Boisko A GOSiR (sztuczna murawa)
Boisko B GOSiR
Narodowy Stadion Rugby (sztuczna murawa)
Boisko Witomino GOSiR (sztuczna murawa)
Stadion TKKF Checz
Stadion WKS Flota (od 2015 r. obiekt zamknięty dla osób spoza Wojska Polskiego)
Boisko Cisowa (piaskowe)
Boisko Uniwersytet Morski (nieprzystosowane do rozgrywek)
Boisko Witomino las (niezdatne do gry, zarośnięte)
Bibliografia
M. Witczak, Żółto-Niebiescy – monografia klubu sportowego Arka Gdynia, MGKS, Gdynia 2002
S. Głowacki, S. Orlikowski, Bałtyk Gdynia 75 lat. Historia Wspomnienia Fakty, DJ, Gdańsk 2008
H. Pestka, Tenis w Gdyni w latach 1924-2008, Gdynia 2008
R. Stanowski, Od klubu Gdynia do Arki, Rocznik Gdyński 1978-1979, Gdynia 1979
J. Goksiński, Klubowa historia polskiej piłki nożnej do 1970 roku, Warszawa 2013
M. Sokołowska (red.), Encyklopedia Gdyni, Verbi Causa, Gdynia 2006
Archiwalne wydania gazet: Dziennik Bałtycki, Gazeta Gdańska, Gazeta Gdyńska, Kurier Bydgoski
Materiały Pomorskiego Związku Piłki Nożnej
Materiały klubów sportowych
Serwis internetowy 90minut.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz