GDYŃSKIE TARGOWISKA

Targowisko to wydzielone miejsce handlu prowadzonego w najbardziej pierwotnej formie. Charakteryzuje się bezpośrednim kontaktem między sprzedawcą będącym najczęściej  jednocześnie właścicielem interesu a klientem, możliwością targowania cen, a także często też tymczasowością stoisk. Jest jednym z elementów miejskiego folkloru, miejscem gdzie można spotkać barwne postaci, gdzie unosi się specyficzny klimat, pewnego rodzaju tyglem kulturowym. Innymi słowy miejsce z duszą, w odróżnieniu od odhumanizowanych sterylnych supermarketów i galerii handlowych. W Gdyni znajduje się kilkanaście miejsc o charakterze targowym. Każde jest inne i żyje swoim własnym życiem. Niniejszy artykuł opisuje współczesne i historyczne gdyńskie targowiska oraz inne miejsca takie jak uliczne i tunelowe bazary, czy domy towarowe. Przedstawiono krótką historię i charakterystykę poszczególnych targowisk i listę dostępnych tam stoisk. Całość wzbogacono wykresami i zdjęciami. Tekst opracowano głównie na podstawie badań własnych uzupełniając jedynie niektóre wątki skromną literaturą przedmiotu. Badania terenowe przeprowadzono w grudniu 2018 roku.

1.Targowiska oficjalne

Lista targowisk wg oficjalnej numeracji:

Targowisko nr 1 - Chylonia

Targowisko nr 2 – Hala Targowa

Targowisko nr 4 - Plac Górnośląski

Targowisko nr 5 – Leszczynki

Targowisko nr 6 -  Witomino

Targowisko nr 8 - Obłuże

Targowisko nr 9 - Karwiny

Targowisko hurtowe  nr 11 – Giełda Towarowa Dąbrowa

Targowisko Pustki Cisowskie

Targowisko Pogórze

Targowisko BoZeWsi

Targowisko Jadłostajnia

Targowiska duże:

Hala Targowa Gdynia (Targowisko Nr 2)

Największe i najstarsze gdyńskie targowisko (a właściwie kompleks targowisk) położone w centrum miasta w sąsiedztwie dworca kolejowo-autobusowego. Popularne nie tylko wśród Gdynian, ale także w całym województwie. Ważny element życia miasta (popularne zwroty – „jadę na halę”, „kupiłem na hali” itp.) Oddane do użytku zostało w 1937 roku, a dziś jako jedyny obiekt handlowy w Gdyni wpisany jest na listę zabytków. Pierwotnie działała hala łukowa – warzywna, hala płaska – mięsna i hala rybna. W okresie wojennym handlu zaprzestano, ale już w 1945 pojawili się pierwsi handlarze sprzedający w zdezelowanych halach. Początkowo handlowano artykułami spożywczymi. Z czasem hala zasłynęła z rozmaitych artykułów przemysłowych. W 1953 roku działało już ok. 200 stoisk. W latach PRL była oknem na świat, pełna towarów przywiezionych przez marynarzy, towarów których w głębi kraju mało kto widział.  Pierwszy powojenny remont przeszła dopiero w 1976 roku, kiedy to halę od Miejskiego Handlu Detalicznego przejął Społem. W 1991 roku hala wróciła do miasta i wydzierżawiona została trzem stowarzyszeniom. W 1992 roku zmodernizowano Halę Łukową, a w 1993 Halę Rybną. Wtedy powstały też zadaszone place targowe – rolny i przemysłowy ze 170 nowymi boksami handlowymi. W 1994 roku otwarto Centrum Handlowe Podziemie. Hala w latach 90-tych stała się symbolem raczkującego kapitalizmu. W tym czasie targowisko słynęło również z handlarzy pirackimi płytami. Chyba każdy choć raz został zaczepiony i usłyszał słynną formułkę „gry, filmy, muzyka?”. Na hali pojawili się także handlarze ze wschodu (tzw. Ruski) sprzedający nie tylko małe AGD i RTV wyłożone na straganach, ale także różne mniej lub bardziej legalne towary spod stołu, cyganki z patelniami, wróżki, czy kapele podwórkowe przygrywające do zakupów. Było barwnie i wesoło. W 2013 roku hala wróciła pod zarząd miasta i przeszła szereg modernizacji. Dzisiaj targowisko nadal cieszy się ogromną popularnością. Oferta jest bardzo szeroka, dostać można tu nie tylko popularne produkty, ale także te specjalistyczne takie jak peruki, akcesoria erotyczne, modę góralską,  a nawet różnego rodzaju reklamówki. Wbrew powszechnej opinii nie można jednak kupić tu wszystkiego. Np. brakuje stoisk z zabawkami, czy książkami. Kompleks w większej części jest zadaszany, nie posiada ogrodzenia. Wyposażony w biuro, toalety, a nawet własny radiowęzeł. Działa tu też niewielkie muzeum, cyklicznie odbywają się różne wydarzenia kulturalne i tematyczne jarmarki.  Składa się z kilku części – Centrum Handlowego Podziemie, Hali Łukowej, Hali Płaskiej, Hali Rybnej, Rolnego Placu Targowego, Przemysłowego Placu Targowego, Kwiaciarek i Targowiska Tradycyjnego. Łącznie handluje tu ponad 300 kupców.

Hala Rybna

Powstała w 1937 roku. Jest to najbardziej charakterystyczny dla Gdyni ośrodek handlowy znany w całym kraju przeżywający prawdziwe oblężenie ze strony klientów przed Gwiazdką, czy Wielkanocą. Na 11 stoiskach rybnych dostępne są ryby z porannych połowów (również od gdyńskich rybaków). Na terenie hali wyeksponowana jest zabytkowa łódź rybacka z nieistniejącej już przystani mieszczącej się dawniej w centrum Gdyni.

Hala Płaska 

Powstała w 1937 roku. Pierwotnie przeznaczona pod sprzedaż mięsa, a później gdy rzeźnicy przenieśli się na dół pojawili się tu handlarze artykułami przemysłowymi. Dzisiaj, gdy sklepy mięsne powróciły, charakter hali jest mieszany. Między boksami z ubraniami dominują stoiska mięsne co nadaje specyficzny klimat.

Hala Łukowa

Powstała w 1937 roku. Pierwotnie przeznaczona pod sprzedaż jarzyn, owoców i nabiału. Dzisiaj próżno tu szukać tego typu produktów. Na hali prowadzony jest handel artykułami przemysłowymi, głównie ubraniami.

Rolny Plac Targowy

Powstał w 1993 roku. Jest to zadaszony plac targowy z boksami i ławami sąsiadujący z Halą Płaską i Halą Łukową. Dominuje tu handel produktami spożywczymi.

Przemysłowy Plac Targowy

Powstał w 1993 roku. Jest to zadaszony plac targowy z boksami i ławami sąsiadujący z Halą Rybną. Dominuje tu handel produktami przemysłowymi.

Targ tradycyjny

Jest to odkryte prowizoryczne targowisko przed głównym wejściem na Halę Łukową wyposażone w stoły i miejsca na stragany. Handlują tu głównie kaszubskie gospodynie swoimi przetworami, plonami, drobiem, czy sadzonkami. Tutaj właśnie można nabyć swojskie masło, mleko od krowy, kurczaka skubanego na miejscu itp. Ofertę uzupełniają drobni handlarze odzieżą i małym AGD/RTV. Asortyment zmienia się sezonowo (np. wiosną duża ilość straganów z sadzonkami, jesienią z grzybami itp.) Przedstawiona niżej lista sklepów ma charakter orientacyjny i ustalona została na podstawie badania przeprowadzonego w danym dniu w 2018 roku. Faktycznie, ilość stoisk ulega codziennym zmianom.

Kwiaciarki

Odkryty ciąg straganów z kwiatami położony wzdłuż Placów Targowych. Przedstawiona niżej lista sklepów ma charakter orientacyjny i ustalona została na podstawie badania przeprowadzonego w danym dniu w 2018 roku. Faktycznie, ilość stoisk ulega codziennym zmianom (np. większa jest ilość stoisk wiosną, czy przed świętami, a zdecydowanie mniejsza zimą).

Centrum Handlowe Podziemie

Powstało w 1994 roku. Jest to centrum handlowe pierwszej generacji położone na poziomie -1. Charakterem podobne do Domu Towarowego Chylonia. Do 2016 roku słynęło ze sklepów z sukniami i garniturami, sklepu ze śmiesznymi rzeczami,  punktów odblokowujących sim locki oraz z wróżek.  W tym roku miała jednak miejsce powódź, która to zmusiła najemców do przeniesienia się na górę. Po remoncie większość handlarzy zadomowiła się już na powierzchni ze względu na większe zyski sprzedaży. Na dole pozostało ledwie kilka czynnych boksów przez co centrum sprawia wrażenie opuszczonego.  Podjęte zostały jednak pewne kroki mające zmienić charakter tego miejsca. W 2018 roku otwarto tu muzeum hal targowych. Cyklicznie odbywają się tutaj jarmarki rękodzieła oraz pchle targi skupiające kilkudziesięciu handlarzy.

Nieistniejące części:

Podziemna hala mięsna

Od lat 90-tych podziemna część hal składała się jeszcze z tzw. hali mięsnej, gdzie handlowali rzeźnicy działający wcześniej w Hali Płaskiej . Po latach funkcjonowania miejsce zostało zapuszczone i wymagało remontu.  Rzeźnicy przenieśli się wtedy z powrotem na górę do hali, gdzie teraz handlowano odzieżą. W 2014 roku przeprowadzono remont generalny podziemia, jednak z powodów ekonomicznych nikt już tu nie wrócił, a wszyscy rzeźnicy pozostali na w górnej Hali Płaskiej, gdzie do dziś handlują w sąsiedztwie boksów z odzieżą.

Namiot multimedialny

Powstał w latach 90-tych obok Hali Rybnej. Znajdowały się tu stragany z kasetami i płytami   z muzyką, filmami i grami, nie zawsze pochodzącymi z legalnych źródeł. Miejsce niezwykle popularne wśród młodzieży. Wraz z rozwojem Internetu bazar podupadał, aż w końcu, w 2012 roku został zlikwidowany. Dziś znajduje się tu parking.

Namiot ruski

Powstał w latach 90-tych obok Hali Łukowej. Znajdowały się tu stragany z drobnym sprzętem typu AGD, RTV i podobnym, które prowadzone były głównie przez handlarzy zza wschodniej granicy. W wyniku prowadzonej polityki uszczelniania granic namiot systematycznie pustoszał, aż w końcu, w 2012 roku zlikwidowano go, a na jego miejscu powstał parking.

Łączna ilość czynnych punktów sprzedaży w dniu przeprowadzonego badania:

316 (272 boksy, 21 ław, 24 stragany)

Podział ze względu na charakter:

Spożywcze – 115 ; Kwiaty – 17 ; Przemysłowe – 172 ; Usługi – 13

Wykres 1 Procentowy udział branż na Hali Targowej

Rysunek 1 Orientacyjny plan Hali Targowej

Targowisko Chylonia (Targowisko Nr 1)

Drugie co do wielkości targowisko w Gdyni położone w największej dzielnicy Gdyni w sąsiedztwie dworca kolejowego Chylonia. Podobnie jak Hala Targowa oferta jest skierowana nie tylko dla mieszkańców dzielnicy, ale całej Gdyni i okolic. Prowadzone jest przez Stowarzyszenie Kupców. Targowa historia Chyloni sięga lat 80-tych, kiedy to na Placu Dworcowym przed bramą obecnego targowiska pojedyncze osoby handlowały swoimi plonami.  W 1989 roku założono pierwsze prowizoryczne targowisko skupiające ok. 30 sprzedawców  przy supersamie Społem na Placu Dworcowym. Już rok później przeniesione zostało na drugą stronę Placu w obecne miejsce na teren PKP, gdzie do tej pory składowano opał i cement. W 1996 roku zyskało obecny wygląd – 200 nowoczesnych boksów i 40 sezonowych miejsc sprzedaży. W tym okresie zdobyło ogromną popularność również wśród mieszkańców okolicznych miejscowości. Obecnie, lata prosperity ma już zdecydowanie za sobą – około połowa boksów jest pusta, a w 2017 roku zlikwidowano stoły przemysłowe znajdujące się na końcu targowiska, gdzie handlowali tzw. Ruski. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest przede wszystkim gwałtowny rozwój marketów, które szczególnie upodobały sobie Chylonię. W samej dzielnicy jest ich aż 8, z czego 3 w bezpośrednim sąsiedztwie rynku. Handlarze zza wschodniej granicy zniknęli natomiast po uszczelnieniu tejże granicy. Ze względu na charakter bazaru, wpływ na spadek popularności z pewnością miał też rozwój galerii handlowych. Targowisko Chylonia jest to bowiem bardzo specyficzny bazar, gdyż większość prowadzonych tu interesów to stoiska przemysłowe, głównie z ubraniami. Stoisk spożywczych jest stosunkowo niewiele. Co ciekawe, mimo znacznej wielkości rynku i różnorodności towaru, nie nabędziemy tu prasy, książek, czy też produktów zoologicznych. Większość kramów to małe boksy, choć widoczne są pewne różnice. Część boksów przerobionych jest na otwarte stragany, z niektórych sprzedaż prowadzona jest z okienka, a do innych można wejść do środka. Bazar jest zadaszony i składa się z dwóch pasaży i placu głównego na wejściu. Na rynku znajdują się również dwa rzędy stołów przemysłowych oraz ławki do sprzedaży towarów z ziemi (tzw. Kwiaciarki). Na terenie targowiska działa biuro oraz toalety. Rynek jest ogrodzony i posiada 3 wejścia oraz szyld.

Łączna ilość czynnych punktów sprzedaży w dniu przeprowadzonego badania:

96   (80 boksów[1], 7 ław, 9 straganów) 

Podział ze względu na charakter:

Spożywcze – 25 ; Przemysłowe – 59;  Kwiaty – 11 ; Usługi – 1

Wykres 2 Procentowy udział branż na Targowisku Chylonia

Rysunek 2 Orientacyjny plan Targowiska Chylonia

*Edycja 2019: Targowisko zostało niespodziewanie zlikwidowane w 2019 roku. Większość kupców przeniosło się do pobliskiego Domu Towarowego, część na Targowisko Leszczynki, a część na ul. Kartuską.

Targowisko Plac Górnośląski  (Targowisko Nr 4)

Trzecie co do wielkości targowisko położone w południowej części Gdyni w dzielnicy Orłowo lub jak kto woli Mały Kack. Obsługuje mieszkańców południowych dzielnic Gdyni. Prowadzone jest przez Stowarzyszenie Kupców. Prowizoryczny handel odbywał się w tym miejscu już od 1965 roku. Jednak w obecnej formie targowisko istnieje od 2001 roku, kiedy to przenieśli się tu kupcy z likwidowanego bazaru Batory mieszczącego się w centrum Gdyni. Rynek cieszy się nieustannie wysoką popularnością, stąd też w ofercie są jedynie pojedyncze lokale do wynajęcia. Targowisko składa się z dwóch krytych rzędów pasaży, gdzie znajdują się boksy do których w większości przypadków można wejść. Część boksów została otwarta i przerobiona na stragany. W środkowej części znajdują się stoły przemysłowe. Przed targowiskiem prowadzony jest niewielki handel z ziemi. Tymczasowe stoiska pojawiają się także na terenie pasaży. Na bazarze dominuje handel artykułami spożywczymi. Cechą charakterystyczną jest spora ilość garmażu w porównaniu do innych rynków. Na rynku znajduje się biuro i toalety. Targowisko nie posiada ogrodzenia, ale ma szyld, a zakupy umila-  podobnie jak na Hali - radio grające z głośników (w przeciwieństwie do Hali, rynek nie posiada własnego radiowęzła więc słychać tu jedną z ogólnopolskich rozgłośni).

Łączna ilość czynnych punktów sprzedaży w dniu przeprowadzonego badania:

66 (53 boksów na 60 dostępnych , 10 ław, 3 tymczasowe stragany) 

Podział ze względu na charakter:

Spożywcze – 42 Przemysłowe - 22 Kwiaty – 2  Usługi – 0

Targowiska osiedlowe:

Targowisko Obłuże  (Targowisko Nr 8)

Niewielkie osiedlowe targowisko położone w dzielnicy Obłuże graniczące z dzielnicą Oksywie. Prowadzone przez Spółdzielnię Mieszkaniową. Powstało na początku lat 90-tych. Składa się z prowizorycznych budek, do których w większości przypadków można wejść, a towar jest również wystawiony na zewnątrz. Pod bramą targowiska działają 2 stragany, a już poza terenem bazaru, w pobliżu sąsiedniego marketu prowadzona jest także sprzedaż z ziemi oraz bezpośrednio z auta. Targowisko jest niezadaszone, ale ogrodzone z trzema wejściami. Posiada własny szyld. Brak biur, toalet i innej infrastruktury.

Łączna ilość czynnych punktów sprzedaży w dniu przeprowadzonego badania:

24 (20 boksów na 26 dostępnych, 4 stragany)

Podział ze względu na charakter:

Spożywcze – 11 Przemysłowe – 8  Usługi – 3

Targowisko Witomino (Targowisko Nr 6)

Niewielkie osiedlowe targowisko przypominające raczej pasaże handlowe położone w centrum dużej dzielnicy Witomino. Prowadzone przez Spółdzielnię Mieszkaniową. Sąsiaduje z osiedlowym centrum handlowym Witawa. Powstało pod koniec lat 90-tych.  Składa się z części krytej i odkrytej. Handel odbywa się w zamkniętych boksach do których można wchodzić. Jedynie dwa boksy przerobione są na otwarte stragany. Czasami przy targowisku pojawia się prowizoryczny handel plonami z ziemi. Działają także toalety. Brak ogrodzenia.

Łączna ilość czynnych punktów sprzedaży w dniu przeprowadzonego badania:

25 boksów na 30 dostępnych

Podział ze względu na charakter:

Spożywcze – 15 Przemysłowe - 8 Kwiaty – 0  Usługi – 2

Targowisko Leszczynki (Targowisko Nr 5)

Drugie targowisko w dzielnicy Chylonia, znacznie mniejsze niż to znajdujące się przy dworcu. Posiada osiedlowy charakter. Powstało w 1993 roku. W ostatnich latach mocno podupadło, jednak w 2018 roku ponownie zapełniło się najemcami. Targowisko jest ogrodzone, z dwoma wejściami i składa się z drewnianych domków (do większości można wejść, niewielka część przerobiona jest na otwarte stragany) oraz trzech stołów przemysłowych, które są jednak rzadko wykorzystywane. Brak zadaszenia i toalet. Przed wejściem na targowisko znajduje się stragan z małym AGD i RTV.

Łączna ilość czynnych punktów sprzedaży w dniu przeprowadzonego badania:

12 boksów na 15 dostępnych

Podział ze względu na charakter:

Spożywcze – 6 Przemysłowe - 3 Kwiaty – 1  Usługi – 2

Wykres 6 Procentowy udział branż na Targowisku Leszczynki

 

* Edycja 2019: W 2019 roku po zamknięciu Targowiska Chylonia przeniosło się tutaj część kupców. Tutejszy rynek stał się nieco bardziej atrakcyjny. Czynnych było już 15 boksów: 2 warzywne, mięsny, rybny, kwiaciarsko-ogrodniczy, zielarski, tytoniowy, kiosk, pasmanteria, 2 odzieżowe, obuwniczo-odzieżowy, drogeria, wędkarski oraz salon kosmetyczny.  

Targowisko Karwiny (Targowisko Nr 9)

Niewielkie osiedlowe targowisko zarządzane przez Spółdzielnię Mieszkaniową. Pierwszy bazar w tym miejscu powstał pod koniec lat 80-tych. Była tu prowadzona prowizoryczna sprzedaż z ziemi, straganów, szczęk itp. W 1992 roku na części bazaru wybudowany został zadaszony pasaż składający się z 13 boksów, ale obok nadal prowadzona była działalność przez około 20 prowizorycznych straganów i budek.  Około 2000 roku zastąpione zostały przez 7 boksów nowej generacji. W 2018 roku rozebrane zostało zdezelowane zadaszenie. Obecnie targowisko tworzą 2 części – pasaż starych oraz zespół nowych boksów, a oprócz tego jeden kiosk i kilka prowizorycznych stoisk (stoły, sprzedaż bezpośrednio z auta), z których prowadzony jest handel w wybrane dni tygodnia.  Do boksów można wchodzić, a część z nich wystawia swój towar na zewnątrz. Brak zadaszenia, ogrodzenia i toalet. Rynek wraz z 2 supermarketami, drogerią, apteką i sąsiadującymi pawilonami handlowym tworzy spory kompleks handlowy. Co ciekawe, 2 warzywniaki czynne są także w niedziele. 

Łączna ilość czynnych punktów sprzedaży w dniu przeprowadzonego badania:

22 (20 boksów na 21 dostępnych, 2 stragany)

Podział ze względu na charakter:

Spożywcze – 13 Przemysłowe - 8 Kwiaty – 1

Targowisko Pogórze

Niewielkie targowisko, a raczej 2 połączone ze sobą małe kryte pasaże handlowe na Pogórzu Górnym. Powstało pod koniec lat 90-tych. Składa się z boksów do których można wchodzić, część z nich wystawia towar również na zewnątrz. Brak ogrodzenia, toalet i biur. Jest za to szyld. Oficjalnie nie jest to targowisko i nie posiada przydzielonego numeru.

Łączna ilość czynnych punktów sprzedaży w dniu przeprowadzonego badania:

15 boksów na 17 dostępnych

Podział ze względu na charakter:

Spożywcze – 8  ; Przemysłowe – 5 ; Usługi – 2

Targowisko Pustki Cisowskie

Niewielki zespół boksów handlowo-usługowych przypominający targowisko, choć w rzeczywistości niewiele ma z nim wspólnego. Położony w centrum dzielnicy w sąsiedztwie supermarketu, przychodni i szkoły. Powstał na początku lat 90-tych. Składa się z trzech rzędów boksów, do których można wchodzić. Kilka sklepów wystawia towar również na zewnątrz. Sezonowo pojawiają się również stragany z warzywami i sprzętem AGD i RTV. Brak zadaszenia, ogrodzenia, toalet itp. Oficjalnie nie jest to targowisko i nie posiada przydzielonego numeru.

Łączna ilość czynnych punktów sprzedaży w dniu przeprowadzonego badania:

16 boksów na 18 dostępnych

Podział ze względu na charakter:

Spożywcze – 7 Przemysłowe - 4 Kwiaty – 1  Usługi – 4

Giełda Towarowa Dąbrowa (Targowisko Hurtowe Nr 11)

Giełda warzywno owocowa zaopatrująca większość gdyńskich sklepów spożywczych, w tym targowiska. Powstała w 1990 roku po likwidacji giełdy w Orłowie w miejscu obecnego CH Klif. Olbrzymią popularnością cieszyła się w latach 90-tych, gdzie oprócz handlarzy hurtowych działali tutaj też drobni handlarze detaliczni. Targowisko było wtedy przeogromne i wypełnione w każdym metrze. Pełne budek, straganów i ciężarówek z towarem. Oprócz obiektów handlowych działały też punkty gastronomiczne i podobno nawet agencja towarzyska. Ruch na bazarze był jeszcze większy niż na hali targowej w centrum Gdyni. Do legendy przeszło kupowanie w tym miejscu zapasu papieru toaletowego (dostępnego do dzisiaj w odległej części bazaru). Obecnie niewiele pozostało z lat świetności, a giełda przypomina raczej podupadły bazar położony gdzieś w środkowej Afryce - wielki plac z dziurami, a raczej kraterami w drogach, rozwalające się budy sklecone z byle czego, walające się wszędzie śmieci oraz opuszczone zdezelowane pojazdy. Wśród tego prowadzony jest handel bezpośrednio z samochodów dostawczych  i ciężarowych oraz w niektórych czynnych jeszcze budkach. Klimat targowiska jest niesamowity, niestety bazarowi grozi zamknięcie, gdyż planowane jest tu nowe osiedle mieszkaniowe. Z tego powodu nie są tu prowadzone żadne inwestycje. Zakupy zrobić tu mogą oprócz przedsiębiorców także zwykli konsumenci. Jednak targ otwarty jest tylko dla rannych ptaszków, gdyż giełda działa w godzinach nocno porannych. Bazar jest ogrodzony, posiada 3 wejścia, biuro i biuro przepustek.

Łączna ilość czynnych punktów sprzedaży w dniu przeprowadzonego badania (ilość dostępnych punktów sprzedaży jest zmienna i zależy od sezonu):

64 – (48 boksów, 16 samochodów) 

Podział ze względu na charakter:

Spożywcze 59 ; Przemysłowe 4

* Edycja 2020: targowisko zlikwidowane

Bo Ze Wsi Gdynia

Bazar ze zdrową żywnością sprzedawaną bezpośrednio przez lokalnych producentów. Powstał w 2014 roku i początkowo mieścił się w centrum rozrywki Gemini. W 2018 roku został przeniesiony do sali dawnego kina Polonia. Składa się z kilkunastu stołów, gdzie towar swój wystawiają sprzedający. Jako, że bazar mieści się w lokalu, całość jest oczywiście zadaszona. Targ odbywa się 2 razy w tygodniu.

Łączna ilość czynnych punktów sprzedaży w dniu przeprowadzonego badania:

12 straganów

 

Jadłostajnia Kolibki

Bazar ze zdrową żywnością sprzedawaną bezpośrednio przez lokalnych producentów. Powstał w 2013 roku w dawnej zabytkowej stajni w Parku Kolibki. Składa się z kilkudziesięciu stołów, gdzie towar swój wystawiają sprzedający, umieszczonych w niezwykle klimatycznej przestrzeni. Pojedyncze stanowiska sprzedaży mieszczą się również przed wejściem do stajni. Oprócz stoisk handlowych na miejscu dostępna jest też mała gastronomia. Targ odbywa się raz w tygodniu, w sobotę.

Łączna ilość czynnych punktów sprzedaży w dniu przeprowadzonego badania:

30 straganów

 

2.Targowiska uliczne

W Gdyni działa wiele pojedynczych straganów rozmieszczonych po całym mieście. Ich ilość nasila się szczególnie w sezonie wiosenno-letnim. Czasami takie stragany umieszczane są bezpośrednio obok siebie tworząc specyficzne ciągi handlowe. Na specjalne wyróżnienie zasługuje kilka takich miejsc.  

Chylonia

Chylonia to nie tylko dwa oficjalne targowiska, ale też liczne stragany niezrzeszone w żadnym ośrodku handlowym. I tak na  Placu Dworcowym sąsiadującym z targowiskiem Chylonia regularnie pojawiają się prowizoryczne stragany (czasem sprzedaż prowadzona jest bezpośrednio z auta). Do niedawna stało tu też sporo handlarzy plonami, czy też własnym rękodziełem handlującymi z ziemi, a nawet starsza kobieta sprzedająca z ręki fartuchy. Obecnie część z nich przeniosła się na ul. Kartuską. Na skrzyżowaniu ul. Kartuskiej z ul. Chylońską występuje bardzo klimatyczna forma handlu. Działają tu budki, prowizoryczne stragany oraz sezonowy handel z ziemi - w momencie badań prowadzony przez 4 osoby. W pobliżu 2 razy w tygodniu staje samochód, w którym odbywa się sprzedaż ziemniaków.  Prowizoryczne stragany pojawiają się także na parkingu supermarketu  przed wejściem na targowisko Chylonia. Taka specyfika handlu pozwala określić dzielnicę Chylonię jako gdyńską targową królową.

Manhattan Dąbrowa

Zespół charakterystycznych 15 drewnianych pawilonów handlowych i 5 innych budek położonych        w centrum dzielnicy Dąbrowa wzdłuż ul. Wiczlińskiej przy głównym skrzyżowaniu dzielnicy. Powstał na początku lat 90-tych, kiedy to spółdzielnia mieszkaniowa sprowadziła 20 drewnianych boksów. 15 zostało ustawionych przy ul. Wiczlińskiej, a 5 w innych częściach dzielnicy. Charakterem nie przypomina klasycznego targowiska, a raczej bazar uliczny. Sąsiaduje on z dwoma supermarketami. W okolicy skrzyżowania i supermarketów prowadzona jest również sezonowa sprzedaż z prowizorycznych stoisk – warzywa z samochodu, warzywa ze straganu, plony z ziemi, jajka ze stolika, ryby z budki itp.

Oksywie

Pozostałości po zlikwidowanym w 2016 roku targowisku na Oksywiu (więcej o tym w rozdziale targowiska historyczne) oraz zespół budek handlowych powstałych na początku lat 90-tych. Część boksów pochodzących z targowiska pozostała na miejscu, bądź też została nieco przeniesiona. Obecnie budki znajdują się w trzech różnych miejscach, ale w jednym ośrodku handlowym tworzonym razem z supermarketem  i pawilonem usługowym. W jednej części znajduje się 7 boksów, w drugiej między supermarketem a pawilonem 3 boksy, a w trzeciej (drewniane domki z lat 90-tych – część niepochodząca od dawnego rynku) 16 boksów. W dwóch pierwszych częściach dominuje sprzedaż spożywcza, a w części złożonej z drewnianych domków sprzedaż przemysłowa i usługi.

 

Witomino

Dziki prowizoryczny mały bazar powstały w 2014 roku na tyłach przystanku ZKM Rolnicza. Na straganach krytymi parasolami prowadzony jest handel odzieżą oraz warzywami.

Gdynia

Prowizoryczny handel w centrum miasta odbywa się w sąsiedztwie Hali Targowej. Przy ul. Jana  z Kolna na tyłach przystanku ZKM Dworzec PKP Hala funkcjonują dwa stragany – odzieżowy i warzywny. Po drugiej stronie hali przy ul. 3 Maja czasami można spotkać pojedynczych drobnych handlowców sprzedających z ziemi lub ze stolików. Jest to handel plonami, czy też bielizną.

Obłuże

Charakterystyczne 3 budki ze straganami odzieżowymi działające na tyłach przystanku ZKM Cechowa. Całość dopełniają kioski z prasą i pieczywem.

………………………………………….

3. Targowiska tunelowe

Handlowa działalność straganowa jest także chętnie prowadzona w najpopularniejszych pieszych tunelach. Obecnie taką formę handlową spotkamy w dwóch gdyńskich podziemnych ciągach komunikacyjnych.

Tunel między Dworcem Głównym PKP a ul. Morską

Popularny ciąg spacerowy prowadzący z dzielnicy Działki Leśne na Dworzec Główny. Obecnie część punktów sprzedaży jest nieczynna, ale nadal działa tu 8 boksów, z których towar sprzedawany jest z okienka lub ze straganu. Modę tunelową reprezentują 3 boksy. Oprócz tego działają tu punkty ze sprzedażą pieczywa, kwiatów, warzyw, antyków i pamiątek.

       

Tunel między Węzłem Franciszki Cegielskiej a Węzłem Wzgórze

Popularny ciąg spacerowy stanowiący węzeł przesiadkowy łączący ważne punkty takie jak galeria handlowa Riviera, stacja kolejowa SKM, czy centrum miasta. Do 2011 roku działało tu wiele boksów, w których handlowano głównie odzieżą, a także charakterystyczny ogromny stragan z książkami, który czynny był 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu zamykany tylko na okresy świąteczne. Przy okazji remontu stacji kolejowej stragan zlikwidowano, podobnie jak podupadające budki z jednej z części tunelu. Decyzję podjęto zapewne zbyt pochopnie, gdyż już dwa lata później otwarto w sąsiedztwie galerię handlową Riviera, która wyraźnie zwiększyła ruch pieszy w tunelu, co mogło się przełożyć na zwiększenie obrotów w boksach. Do dzisiaj działają natomiast boksy w drugiej części tunelu w liczbie 4 sztuk (odzież, lombard, telefony, e-papierosy), 5 budek z rajstopami, odzieżą, zapiekankami, kebabem i dorabianiem kluczy oraz pawilon z pieczywem i prasą. Całość dopełniają sezonowe prowizoryczne stargany – z kwiatami, warzywami oraz sporadycznie z książkami (choć obecny stragan jest znacznie mniejszy niż jego kultowy poprzednik).

4. Domy Towarowe

Domy towarowe to wynalazek wczesnych lat 90-tych. Były to pierwsze centra handlowe stanowiące hybrydę targowiska ze znaną nam dzisiaj galerią handlową. Handel towarem przemysłowym odbywa się w zamkniętym budynku w przestronnych boksach, do których można swobodnie wejść, a dodatkowo towar jest wystawiany również przed sklep. W Gdyni powstały trzy takie obiekty, a dwa działają do dzisiaj.

Dom Towarowy Chylonia

Największy dom towarowy w Gdyni w dzielnicy Chylonia. Powstał w 1993 roku i długo był znany pod nazwą EEG (do czasu gdy szyld odpadł z budynku). Mieści się w najwyższym wieżowcu w Chyloni w samym jej centrum. Od kilku lat zmaga się z problemami frekwencyjnymi i dużą liczbą lokali do wynajęcia. Czasy prosperity bezpowrotnie minęły wraz z rozwojem galerii handlowych, a obecnie główną grupą docelową są emeryci. Handel odbywa się tu zarówno bezpośrednio z przyziemia oraz we właściwym centrum zlokalizowanym na pierwszym piętrze. Z parteru na piętro prowadzą trzy pary schodów oraz 3 windy. Centrum składa się z dwóch pasaży – jednego szerokiego i jednego wąskiego połączonych ze sobą. Nieodświeżone wnętrze Domu Towarowego przypomina atmosferę lat 90-tych. Pod Domem Towarowym sezonowo prowadzony jest prowizoryczny handel. Obecnie na parterze funkcjonuje 10 lokali. Natomiast na piętrze czynnych jest 37 boksów, głównie odzieżowych. Wolnych pozostaje aż 30 boksów.

 

* Edycja 2020: W 2019 roku zamknięte zostało Targowisko Chylonia. Największym beneficjentem likwidacji rynku okazał się Dom Towarowy Chylonia. Jeszcze w 2018 roku działało tu tylko 31 sklepów i 16 punktów usługowych – łącznie 47 lokali, a centrum sprawiało wrażenie wymarłego - 30 lokali przeznaczonych było do wynajęcia. W 2020 roku czynne były już 53 sklepy i 19 punktów usługowych  - łącznie 72 lokale różnorodnej branży. Do wynajęcia pozostało zaledwie 5 boksów. Duża część najemców to dawni handlarze z targowiska. Poniższa tabela obrazuje dokonane zmiany.

BRANŻA	2018	2020
Delikatesy	1	1
Pepco	1	1
Apteka	1	1
Odzież Odzież dziecięca Piżamy	13 1 0	15 3 2
Obuwie	0	2
Bielizna/pasmanteria	1	3
Torebki	0	1
Chemia/słodycze niemieckie	0	2
Winiarnia	0	1
Drogeria	1	2
Jubiler	1	2
Zegarmistrz	0	1
Firany	1	1
Pościele	0	1
Papierniczy	1	1
Elektryczny	2	2
Komputerowy	1	1
Telefony	1	1
Gospodarczy AGD	0	1
Meble	2	1
Antyki	0	1
Motoryzacyjny	1	1
Optyk	2	2
Okolicznościowy/dewocjonalia	0	1
Podręczniki	0	1
Ślubny / Krawiec	0	1
Krawiec	1	2
Kantor	1	1
Fryzjer	2	3
Biuro Podróży	2	2
Kosmetyczny	4	4
Odnowa biologiczna	0	1
Fotograf	1	1
Bar	1	0
Dorabianie kluczy	1	1
Ksero	1	1
Bank	1	1
Sieć kablowa	1	1
Drzwi/okna/żaluzje	0	1

Podziemie

Opisane szerzej w rozdziale dotyczącym Hali Targowej. Mieści się w centrum Gdyni w podziemiach Hali. Powstało w 1994 roku. Do 2016 roku słynęło ze sklepów z sukniami i garniturami, sklepu ze śmiesznymi rzeczami, z punktów odblokowujących sim locki oraz z wróżek. W tym roku miała jednak miejsce powódź, która to zmusiła najemców do przeniesienia się na halę targową. Po remoncie pozostało tu zaledwie 9 czynnych boksów przez co centrum sprawia wrażenie opuszczonego.  W 2018 roku otwarto tu muzeum hal targowych, a cyklicznie odbywają się jarmarki rękodzieła oraz pchle targi skupiające kilkudziesięciu handlarzy.  

Plac Kaszubski

Nieistniejący już dom towarowy działający od początku lat 90-tych do 2007 roku w centrum miasta na Placu Kaszubskim. Skupiał kilkadziesiąt sklepów i nazywany był małą halą targową. W 2007 roku w jego miejscu rozpoczęła się budowa budynku Transatlantyk. Po jej zakończeniu, w przyziemiu otwarto podobną przestrzeń handlową zapewniając miejsce dawnym  najemcom. Z oferty skorzystał tylko jeden sklep sportowy. W efekcie boks szybko splajtował, a całe centrum zostało zamknięte.

5. Historyczne targowiska

W Gdyni na przestrzeni lat działało kilka bazarów, które obecnie są zlikwidowane. W niniejszym rozdziale opisano nieistniejące już targowiska.

Rynek Kaszubski

Pierwszy bazar na terenie współczesnej Gdyni. Działał już zanim Gdynia uzyskała prawa miejskie (na pewno istniał w 1913 roku). W 1925 roku ustawiono tu drewnianą halę targową, która spłonęła w następnym  roku. Wtedy to targowisko postanowiono przenieść w okolice ul. 10 Lutego. Na Rynku Kaszubskim prowizoryczny handel jeszcze przez pewien czas się odbywał (na pewno w 1927 roku) po czym handlowe tradycje tego miejsca zamarły. Dzisiaj znajduje się tu nowoczesny plac miejski  z fontanną, pomnikami i knajpką.

Kozi Rynek i Bazar Batory (Targowisko miejskie nr 3)

Tzw. Kozi Rynek powstał w 1926 roku po przeniesieniu targowiska z Rynku Kaszubskiego w miejscu obecnego CH Batory. W 1933 roku stragany zostały zadaszone. Mieściło się tu wtedy blisko 150 boksów. Bazar działał do 1937 roku, kiedy to kupcy przenieśli się na nowo wybudowaną Halę Targową mieszczącą się przy obecnej ul. Jana  z Kolna. W 1983 roku handlowe tradycje tego miejsca odżyły, kiedy postawiono tu pawilony handlowe typu bazar. Wkrótce po odzyskaniu przez Polskę wolności plac przy pawilonach zapełnił się ogromną ilością prowizorycznych straganów i nazwany został Bazarem Batory (od nazwy ulicy przy którym się znajdował). Pawilony działały do roku 1996 , kiedy to w ich miejscu ruszyła budowa CH Batory, natomiast targowisko działało do 2001 roku. Władze miasta – podobnie jak przed wojną - uznały, że szpecący rynek nie pasuje do nowoczesnego miasta, a także jak na owe czasy centrum handlowego, wobec czego kupcy zostali przeniesieni do nowego targowiska na Placu Górnośląskim, gdzie handlują do dzisiaj.  W  miejscu starego bazaru obecnie działa parking, a jedynymi pamiątkami po rynku jest kiosk i budka Lotto.

Hala targowa Grabówek

Niewiele wiadomo o tym targowisku. Powstało w 1938 roku. Składało się z hali rybnej i właściwego targowiska. Mieściło się przy ul. Morskiej. Prawdopodobnie skończyło żywot już po roku działalności, po napaści niemieckiej.

Giełda Orłowo

W 1974 roku w Orłowie w miejscu obecnej galerii handlowej Klif zorganizowano giełdę samochodową. W 1982 roku poszerzyła się jej działalność o giełdę warzywną. Duży ruch samochodowy przeszkadzał mieszkańcom kurortowej dzielnicy Gdyni, dlatego w 1989 roku giełdę samochodową przeniesiono na przedmieścia do Chwaszczyna, gdzie działa do dzisiaj. Giełda warzywna natomiast funkcjonowała w Orłowie do roku 1990, kiedy to przeniesiono ją również na peryferia, do dzielnicy Dąbrowa, gdzie działa do chwili obecnej. W 1996 roku w miejscu orłowskiej giełdy powstała galeria handlowa Klif, która kultywuje handlowe tradycje tego miejsca.

Targowisko miejskie nr 10 Oksywie 

Niewielkie osiedlowe targowisko powstało na początku lat 90-tych w centrum Górnego Oksywia przy ul. Bosmańskiej. Składało się z budek ze straganami. Pod targowiskiem kwitł natomiast prowizoryczny handel na stołach. Po 2010 roku targowisko zaczęło podupadać, a wąskie alejki między starymi zdezelowanymi budami po godzinach funkcjonowania bazaru stały się ulubionym miejscem spotkań podejrzanego towarzystwa. W związku ze spadkiem popularności oraz wzrostem niebezpieczeństwa, w 2016 roku zdecydowano się na oczyszczenie terenu i likwidację targowiska. Dzisiaj w tym miejscu działa parking. Jednak nie wszystkie pawilony zostały zlikwidowane. Pojedyncze pozostawiono nieznacznie je przenosząc. Ich funkcjonowanie opisano w drugim rozdziale.

Targowisko miejskie nr 7 Karat (Obłuże Leśne)

Niewielkie osiedlowe targowisko powstało na początku lat 90-tych w centrum Obłuża przy ul. Unruga. Składało się budek ze straganami oraz ze stołów handlowych. W drugiej dekadzie XXI wieku zaczęło podupadać w związku z czym w 2017 roku zlikwidowano je, a w jego miejscu powstał parking.

BIBLIOGRAFIA:

Terenowe badania własne

K. Małkowski, Bedeker Gdyński, 2013

M. Sokołowska, Encyklopedia Gdyni, 2006

M. Sokołowska, Grabówek, 2016

M. Sokołowska, Chylonia Cisowa, 2013

---

[1] na 200 dostępnych, choć część interesów prowadzona jest w dwóch sąsiadujących ze sobą boksach, stąd też łączną liczbę dostępnych sklepów można określić na ok. 150